مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

آبکار، موزه | شیوا جعفری آبکار، موزه \mūze-ye ābkār\، موزه‌ای در مجموعۀ کاخ‌موزه‌های سعدآباد. این بنا پیش از انقلاب به کاخ لیلا پهلوی معروف بود و در 1373 ش به موزۀ مینیاتور آبکار بدل شد.
زقوم | فرامرز حاج منوچهری زَقّوم، گياهی جهنمی، يادشده در قرآن کريم، که به‌عنوان ابزاری برای عذاب، خوراک گناهکاران است. واژۀ زقوم 3 بار در قرآن کريم در آيات 62 سورۀ صافات (37)، 43 سورۀ دخان (44) و 52 سورۀ واقعه (56) به کار رفته است. براساس اين آيات، زقوم درختی در جهنم با ميوه‌هايی شبيه به سر شياطين، خوراک و غذای جهنميان است و ايشان با ...
زقاق | مریم ابوالحسنی , بخش ادیان و عرفان زَقّاق، ابوبکر احمد بن نصر، مشهور به زقاق کبیر، صوفی سدۀ 3 ق/ 9 م.
زفر بن هذیل | نوید نقشبندی زُفَرِ بْنِ هُذَیْل، ابوالهذیل عنبری (110- 158 ق/ 728-775 م)، عالم و فقیه بصری و از اصحاب ابوحنیفه. نَسَب وی با چند واسطه به شاخۀ مُضَر از عدنان می‌رسد (ابن‌خلکان، 2/ 317- 318)؛ همچنین، عنبری نشان‌دهندۀ نسبت او به عنبر بن عمرو بن تمیم است (قرشی، 4/ 268).
زغنوس پاشا | شیوا جعفری زَغَنوسْ پاشا، دولتمرد، وزیر اعظم و فرمانده نظامی عثمانی در سدۀ 9 ق/ 15 م.
زعیم | لیلا مرادی زَعیم، حُسنی (1894- 1949 م/ 1273- 1328 ش)، رهبر کودتای نظامی 1949 م، و دومین رئیس‌جمهور سوریه که در 1949 م به قدرت رسید و در همین سال هم اعدام شد.
زعیتر، اکرم | حسینعلی قربانی زُعَیْـتِر، اکرم (۱۳۲۷-1416 ق/ 1909-1995 م)، مبارز سیاسی فلسطینی، روزنامه‌نگار، دیپلمات، دارای سمتهای متعدد سیاسی و نویسنده.
زعفرانیه |
زعفرانلو | علی بلوکباشی زَعْفِرانْلو، از ایلات کُرد و از طوایف پیشین بزرگْ‌ایل چَمَشگزک. ایل زعفرانلو که در متون آن را به‌شکل ظفرانلو، زافرانلی، زاخوران، زفرانلو، و زافران نیز آورده‌اند، طوایف و تیره‌هـای متعددی دارد. زعفرانلو از ایلات کرد شیعه‌مذهب‌اند کـه پیش از تشکیل دولت صفوی (ح 905- 1148 ق/ 1500-1735 م) در غرب ایران و مناطقی از...
زعفران | هدی اویارحسین زَعْفِران، از گیاهان دارویی مشهور دورۀ اسلامی و نیز ادویه‌ای مهم از دیرباز تا کنون.
زط |
زریوار | مهتا شیخی زِریوار، بزرگ‌ترین دریاچۀ آب شیرین ایران در شهر مریوان از توابع استان کردستان.
زرینه رود | علیرضا بنی جانی زَرّینه‌رود، از مهم‌ترین و طویل‌ترین رودخانه‌های حوضۀ آبریز دریاچۀ اورمیه.
اباحه | مصطفی محقق داماد اِباحه، اباحه از ریشۀ بَوح و بُؤوح به معنی اجازه دادن (فراهیدی، ازهری)، و در شریعت اسلام از احکام پنج‌گانه است و در مورد فعلی گفته می‌شود که بر اتیان و ترک آن، پاداش و کیفری بار نیست.
زرین کوب، عبدالحسین | عبدالحسین زرین کوب زَرّینْ‌کوب، عبدالحسین (1301- 1378 ش/ 1923- 1999 م)، ادیب، مورخ، نویسنده، محقق معاصر و استاد دانشگاه تهران. عبدالحسین زرین‌کوب در اواخر اسفند 1301 در بروجرد زاده شد. بااینکه گاه زادروز او را 27 اسفند این سال نوشته‌اند (نک‍ : افشار، 7؛ محمدخانی، 18)، این تاریخ چندان دقیق نیست و به قول خود وی، «هر سال، یک دو رو...
زمرد | یونس کرامتی زُمُرُّد، از کانیهای گران‌بها (احجار کریمه)، به رنگ سبز چمنی، شفاف و درخشان، یکی از 3 گوهر فاخر در کنار یاقوت و مروارید (بیرونی، الجماهر ... ، 156) که البته یاقوت گران‌بهاتر از دو گوهر دیگر ‌انگاشته می‌شد.
زرین قلم |
زرین دشت | هادی ویسی زَرّینْ‌دَشْت، شهرستانی در جنوب شرقی استان فارس. این شهرستان از شمال و شرق به شهرستان داراب، از شمال غربی به شهرستان جهرم، و از جنوب و جنوب غربی به شهرستان لار محدود است ( اطلس ... ، 145). شهرستان زرین‌دشت بـا مساحت 626‘4 کمـ2، 8٪ از خـا‌ک استـان و 1٪ از خـاک کشور را شامـل می‌شود. 62٪ از این منطقه، کوهستانی و...
آقا میرک | ندا اخوان اقدم آقا میرک اصفهانی \āqā mīrak-e esfahānī\، از هنرمندان مکتب تبریز دوم، فعال در سدۀ 10 ق/ ۱۶ م.
آزادی اراده | احمد فلاحی آزادی اِرادِه، اَصْل، موضوع اصلِ آزادی اراده، به‌صورتهای مختلف و در چهارچوب واژگانی چون اراده، اختیار، آزادی، و نیز در قالب اصطلاحاتی مانند آزادی اراده و اصل آزادی اراده مطرح شده، همچنین گفته شده است که در سنت کلامی ـ فلسفی ما تعبیر ارادۀ آزاد، معهود نیست؛ در حقیقت، منظور از ارادۀ آزاد، کمابیش، همان چیزی است ...
آراء وحدت رویه |
آراء اصراری |
زرین دست | زَرّینْ‌دَسْت، شهرت ابوروح محمد بن منصور عبدالله بن منصور جرجانی، جراح و چشم‌پزشک ایرانی روزگار ملکشاه سلجوقی (سل‍ 465- 485 ق/ 1073-1092 م) و نگارندۀ نور العیون، کهن‌ترین اثر چشم‌پزشکی، به فارسی در 480 ق/ 1087 م.
زریع، بنی | عبدالحمید مرادی زُرَیْع، بَنی، یا زریعیان، سلسلۀ اسماعیلی‌مذهب حاکم بر عدن در سده‌های 5 و 6 ق/ 11 و 12 م، از شاخۀ یام قبیلۀ همدان. این عنوان از نام یکی از حکمرانان این سلسله، به نام زریع بن عباس گرفته شده است (نک‍ : عماره، 172؛ ادریس، 274-275؛ دفتری، 315).
زری بافی | فریبا افتخار زَری‌بافی، بافت نوعی پارچه که در آن نخ فلزی، مانند طلا و نقره به کار رفته است. اهمیت لباس در تمایز جایگاه افراد گوناگون و تجملات، سبب استفاده از طلا در بافت پارچه شده است (اکرمن، 2055). به‌سبب نبود یا کمبود آثار و نمونه‌های باقی‌مانده، بسیاری از آگاهیهای ما برگرفته از متون تاریخی ــ به‌ویژه یونانی ــ و پس از ...
آدم‌ربایی | محمدعلی اخوت آدَمْ‌رُبایی، از جرائم علیه حیثیت معنوی اشخاص که به عقیدۀ برخی با عنوان جُرم علیه اموال و مالکیت نیز شناخته می‌شود. تعریفهای گوناگونی برای آدم‌ربایی ارائه شده است:
آدلف پرنی | سید علی آل داوود آدُلْفْ پِرْنی، فرانسیس، قاضی و حقوق‌دان فرانسوی، مستشار وزارت عدلیه و بنیان‌گذار مدرسۀ حقوق در ایران. وی مدرک دکترای خود را از دانشگاه پاریس، در رشتۀ حقوق جزا، دریافت کرد و سپس در وزارت دادگستری فرانسه به کار پرداخت. منابع تاریخی مشاغل مختلفی برای او ذکر کرده‌اند، ازجمله (نخستین شغل او) دادیار دادستانی پاریس...
آخوندی اصل | سید علی آل داوود آخونْدی اَصْل، محمود (20 اسفند 1312-2 فروردین 1394 ش)، حقـوق‌دان، استاد دانشگاه، از مؤلفان کتابهای حقوقی و قاضی خوش‌نام دادگستری.
آثار ملی | آثارِ مِلّی، مجموعه‌ای از آثار تاریخی ایران که به استناد قانون راجع‌به حفظ آثار ملی، مصوب 1309 ش، ثبت شده‌اند.
آپارتاید | مصطفی فضائلی آپارْتایْد، از گونه‌های تبعیض نژادی که به‌طور مشخص بـه سیاست نژادپرستانۀ حکـومت آفریقای جنوبی بـر ضد سیاهان اطلاق می‌شود.
زریاب | آزیتا صادقین زِرْیاب، لقب علی بن نافع، مُکَنّى به ابوالحسن، از موسیقی‌دانان برجستۀ دربار عبدالرحمان بن حَکَم (از امرای اموی اندلس). مرگ وی را ربیع‌الاول 238/ سپتامبر 852 گفته‌اند (نک‍ : ابن‌حیـان، 221). شهرت زریاب در نوازندگی و تغییر و ترویج ساز عود است. وی را شاعر، منجم، زمین‌شناس، جغرافی‌دان و آگاه به احوال خلفا و سیرۀ ...
زریاب، عباس | عبدالحسین آذرنگ زَرْیاب، عباس (1297-1373 ش/ 1918-1994 م)، استاد تاریخ، محقق، مؤلف، دانشنامه‌نگار، مترجم و عضو شورای عالی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی؛ او از جملۀ جامع‌الاطراف‌ترین محققان و فضلای معاصر ایران بود. در بعضی منابع، سال تولد او را 1298‌ ش ذکر کرده‌اند که درست نیست.
زره، دریاچه |
آبهای ساحلی | ابراهیم بیگ‌زاده آبْهایِ ساحِلی، اصطلاح آبهای ساحلی معادل «دریای سرزمینی» است که قانون‌گذار ایران، اولین‌بار، در قانون تعیین حدود آبهای ساحلی و منطقۀ نظارت دولت در دریاها، مصوب 24 تیر 1313، از آن بهره برده است.
آبهای بین‌المللی | ابراهیم بیگ‌زاده آبْهایِ بِیْنُ‌المِلَلی، یا دریای آزاد، منطقه‌ای از دریاها و اقیانوسها که حدود 70 درصد سطح آنها را پوشش می‌دهد.
أُقْلیدِس | محمود جعفری‎دهقی أُقْلیدِس، أشهر علماء الرياضيات في العصر القديـم (القرنان 4و3 ق.م) الذي ظلت شهرته قائمة حتى اليوم بوصفه أبا الهندسة. لاتتوفر معلومات واضحة عن مسقط رأسه وكيفية تعلمه. وإن معلوماتنا عن حیاته تقتصر علی ما نقل عن مؤرخي أواخر العصر القديم، أو من مؤلفي العصر الإسلامي. وقد عُدّ معاصراً لأوطولوقس وأرخميدس (ن.ع.ع)، غی...
فروی | اسفندیار طاهری فروی / farvī/ ، یا فرویگی / farvīgī/ ، از گویشهای مرکزی ایران، که در شهر کوچک فروی یا فرخی در شهرستان خور و بیابانک استان اصفهان رواج دارد.
احصایی | علی تقوی احصایی \ehsāyī \، محمد (ز 8 تیر 1318)، خوش‌نویس، نقاش و گرافیست ایرانی.
آمنه خاتون (امینه خاتون)، امامزاده | فریبا مجیدی آمنه خاتون (امینه خاتون)، امامزاده \emām-zāde āmene xātūn (amīne xātūn)\، امامزاده‌ای واقع در محوطۀ گورستان محلۀ پنبه‌ریسۀ قزوین (نک‍ : گلریز، 627؛ طالبی، 471). برخی منابع، آمنه خاتون را دختر امام جعفر صادق (ع)، و برخی دیگر، دختر امام موسى کاظم (ع) می‌دانند (دایرةالمعارف تشیع، 1/ 235، 2/ 402؛ آل‌احمد، بش‍ ). ...
کردی اردلانی | آزاد محمدی كردی اردلانی / kordi ardalâni/ یا سنه‌ایی (سنندجی)، گونۀ زبانی رایج در شهر سنندج و استان کردستان. نام این گونه از امارت اردلان گرفته شده است که به دست امپراتوریهای عثمانی و ایران برچیده شد (آنونبی، 28). اطلاق نام سنه‌ایی، این گونۀ زبانی را محدود به شهر سنندج می‌کند، حال‌آنکه این گونه در نواحی هم‌جوار نیز به ک...
خوری | محمدمهدی اسماعیلی خوری / χuri/ ، از گویشهای مرکزی ایران، زیرشاخۀ گویشهای منطقۀ کویر و از مجموعه‌زبانهای ایرانی شمال غربی، که در شهر «خور»، مرکز شهرستان «خور و بیابانک» رواج دارد.
قاینی | زهره سادات ناصری قاینی / Gâyeni/ ، از گویشهای خراسان، که در شهر قاین رواج دارد.
زره | ستار عودی زِرِه، تن‌پوشی فلزی برای محافظت از جنگجویان در رزمهای کهن.
زروق، احمد | فاطمه لاجوردی زَرّوق، احمد (846- صفر 899 ق/ 1442- دسامبر 1493 م)، شهاب‌الدین ابوالعباس احمد بن محمد بن عیسى بُرنُسی فاسی مشهور به زروق، فقیه، صوفی، عالم و اصلاحگر مراکشی و بنیان‌گذار طریقۀ زروقیه.
زرنگ | علی کرم همدانی زَرَنْگ، نام یکی از استانهای شرقی هخامنشیان که سپس‌تر سیستان خوانده شد و همچنین نام شهر مرکزی آن استان، از سده‏های پیش از اسلام تا چند سدۀ نخست اسلامی.
زرگری | مهبانو علیزاده زَرْگَری، شاخه‌ای از فلزکاری هنری.
زرگری |
زرگری |
زرکوب شیرازی |
زرکوب تبریزی | میترا آقامحمدحسنی زَرْکوبِ تَبْریزی، نجم‌الدین ابوبکر محمد بن مودود طاهری تبریزی، معروف به نجم‌الدین زرکوب (د 15 رجب 712 ق/ 16 نوامبر 1312 م)، عارف و شاعر اواخر سدۀ 7 و اوایل سدۀ 8 ق.

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام