جایی که دین، طبیعت و اندیشه‌ورزی بهم می‌رسد / علی نیکویی
جایی که دین، طبیعت و اندیشه‌ورزی بهم می‌رسد / علی نیکویی

جشن اردیبهشت‌گان نمونه‌ای برجسته از پیوند دین، اخلاق و طبیعت در فرهنگ ایران باستان است. این جشن با تأکید بر راستی، پاکی و نظم ایزدی، ارزش‌های بنیادین زرتشتی را ترویج می‌کرد و با آیین‌هایی مانند پوشیدن لباس سپید و توجه به گل‌ها، حس زیبایی‌شناسی و ارتباط با طبیعت را در جامعه تقویت می‌نمود.

1404/2/4 ۱۱:۴۱
قرب پنجاه سال بردی رنج.../ مسعود امیرخانی
قرب پنجاه سال بردی رنج.../ مسعود امیرخانی

نکته عجیب در احوال نیکلسون آن است که این مرد بزرگ با داشتن معلومات بسیار، قادر به تکلم به زبان‌های فارسی و عربی نبود و حتی یکبار هم در مدت زندگانی‌اش از کشور ایران و ممالک عربی، که این همه عاشق ادبیاتشان بود، دیدن نکرد. در سال ۱۹۲۲ دولت ایران رسماً از نیکلسون برای سفر به ایران دعوت کرد. ولی با وجود میل فراوانی که به دیدن ایران داشت پاسخ داد: «تا تألیف سلسله کتاب‌هایی که راجع به مثنوی آغاز کرده‌ام به پایان نرسد، از پشت این میز تحریر برخاستن نتوانم.»

1404/2/4 ۱۱:۳۲
عشق به ایران تا جهان‌میهنی پسامدرن / موسی اکرمی
ادامه مطلب
داستان‌های حماسی مشرق / پروفسور ریچارد فرای
داستان‌های حماسی مشرق / پروفسور ریچارد فرای

آغاز روایات حماسی در ایران شاید مصادف باشد با ظهور زرتشت که در اعصار بعدی در داستان‌های حماسی ‌ تأثیر گذاشت. اگر زرتشت نبود، حماسه در ایران به همان سرنوشتی دچار می‌‏شد که در میان هندیان و ژرمن ها دچار آمد، یا حتی ممکن بود با سلطه یونانیان یا تازیان بر ایران از میان برود.

1403/12/22 ۱۳:۲۸
كوروش كبیر و خاطره فداكاری «سرباز گمنام» وطن
كوروش كبیر و خاطره فداكاری «سرباز گمنام» وطن

دكتر محمدابراهیم ‌باستانی ‌‌پاریزی (۱۳۹۳-۱۳۰۴ش.)، تاریخدان، پژوهشگر، شاعر، موسیقی‌پژوه‌، استاد دانشگاه ‌تهران ‌و... بود. وی‌ در مقاله‌ای‌ با تیتر «فداكاری‌های ‌تاریخی ‌‌‌در تاریخ ‌‌‌‌‌‌ایران» در نخستین ‌‌‌‌شماره ‌‌مجله «بررسی‌های ‌‌‌تاریخی» در سال ۱۳۴۵، به ‌شرح فداكاری «سرباز‌ گمنامی» می‌پردازد كه جان «كوروش‌ كبیر» را در یكی ‌‌‌‌از میدان‌های ‌‌نبرد نجات ‌داد‌

1403/10/23 ۱۰:۰۶
حب وطن / محمدعلی فروغی
حب وطن / محمدعلی فروغی

محمدعلی فروغی دردشتی (۱۲۵۶ – ۵ آذرماه ۱۳۲۱)، نامور به ذُکاءُالمُلک، نویسنده و سیاستمدارِ نامدار ایرانی و از فعالان و مبارزان برجسته‌ی جنبش مشروطه بود.

1403/10/15 ۱۰:۲۰
ادامه مطلب
برگی از متون
مجموعۀ شخصی سلطانعلی سلطانی محفوظ در کتابخانۀ مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
مجموعۀ شخصی سلطانعلی سلطانی محفوظ در کتابخانۀ مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی

کتابخانۀ ارزشمند شادروان سلطانعلی سلطانی نخستین مجموعه و گنجینه به معنای واقعی کلمه بود که در چهارم خردادماه ۱۳۶۸ از سوی بازماندگان استاد به مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی اهدا شد و در محلی مخصوص و به نام این خاندان نگهداری می‌شود.

1403/9/18 ۲۱:۵۳
بارگاه حضرت ابوالفضل (ع) / عنایت‌الله مجیدی
بارگاه حضرت ابوالفضل (ع) / عنایت‌الله مجیدی

سید میرزا محمد نصیر الحسینی ملقب به فرصت الدوله شیرازی متخلص به فرصت و معروف به آقامیرزا(۱۲۷۱-۱۳۳۹ق) شاعر، خطاط، نقاش، موسیقی دان و از نخستین محققین ایرانی که در زمینۀ معرفی آثار باستانی سرزمین ما همت گماشته، ضمن توصیف و اندازه گیری دقیق، تصویر و نقشۀ آن ها را نیز ارائه کرده است.

1403/8/9 ۱۰:۵۷
ادامه مطلب
خوروبیابانک در رهگذر روزگاران
خوروبیابانک در رهگذر روزگاران

سیدعلی آل داود، عضو شورای علمی عالی دائره‌المعارف بزرگ اسلامی گفت: ناصرخسرو اولین سیاحی است که از خوروبیابانک عبور کرده است، او به قلعه کهن‌سال بزرگی که در بیاضه قرار دارد، نیز اشاره کرده است. او اشاره می‌کند که دژی در اینجا قرار گرفته و حاکمی دارد که او را فرمانروای طبس تعیین کرده است.

1404/2/4 ۱۱:۳۷
معادل‌سازی یا معماپردازی در کلمات فارسی؟
معادل‌سازی یا معماپردازی در کلمات فارسی؟

گفت‌ وگو با دکتر تقی پورنامداریان، چهره برجسته زبان و ادبیات فارسی، درباره معادل گزینی های جدید کلمات غیرفارسی توسط بخش معادل گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی و چالش های آن

1404/2/4 ۱۱:۰۲
اسطوره‌شناسی تخت‌جمشید و عالی‌قاپو در گفت‌وگو با «بهروز عوض‌پور»
اسطوره‌شناسی تخت‌جمشید و عالی‌قاپو در گفت‌وگو با «بهروز عوض‌پور»

بهروز عوض‌پور: مفهوم دولت‌خانه در دوره‌های متفاوت از تاریخ ایران اشکال گوناگونی یافته است، و بی‌تردید از نقاط عطف آن می‌توان به دو دورۀ خاص یعنی از دوران پیشااسلامی پا به پای کروزر به دورۀ هخامنشیان و از دوران پسااسلامی بنا بر اصول و اساس مدنظر «ژرژ فردریش کروزر» به دورۀ صفویان اشاره کرد.

1404/2/4 ۱۰:۳۷
ادامه مطلب
گزارش تصویری آخرین جلسۀ شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی در سال ۱۴۰۳ (۲)
گزارش تصویری آخرین جلسۀ شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی در سال ۱۴۰۳ (۱)
گزارش تصویری برگزاری آیین چهلمین سال بنیادگذاری مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی – بخش سوم
ادامه مطلب

مداخل برگزیده

  • زردشت
    روزبه زرین کوب,چنگیز مولایی

    زَرْدُشْت، یا زرتشت، پیامبر زردشتیان که تا روزگار ورود اسلام به ایران، دین بیشتر ایرانیان بر تعالیم او استوار بود و نام، سرگذشت و برخی از عقاید و آیینهای دینی منتسب به او در منابع اسلامی مشهور است. 

    ادامه مطلب
  • روزن، فریدریش
    عسکر بهرامی

    روزِن، فریدریش (30 اوت 1856 م/ 8 شهریور 1235 ش)، سیاست‌مدار و خاورشناس آلمانی و نویسندۀ آثار متعددی در زمینه‌های تاریخ ایران، و زبان و ادبیات فارسی.

    ادامه مطلب
  • عطار
    محمد جعفری (قنواتی)

    عَطّار،  مشهور به شیخ عطار و عطار نیشابوری، از شاعران و عارفان بزرگ سدۀ 6 و اوایل سدۀ 7 ق / 12 و 13 م. 

    ادامه مطلب
  • سعدی
    حسن ذوالفقاری

    مشرف‌الدین مصلح شیرازی، از بزرگ‌ترین شاعران و نویسندگان ایرانی که آثار ماندگارش گنجینۀ فرهنگ عامۀ عصر او ست. 

    ادامه مطلب
  • بهار، فصل
    اصغر کریمی

    یا به‌صورت متداول باهار، فصل اول از فصلهای چهارگانۀ سال. 

    ادامه مطلب

تازه های نشر مرکز

اخبار و گزارش

  • میرجلال‌الدین کزازی: سعدی، معمار دوم زبان شیوای فارسی است

    چهره ماندگار فرهنگ و ادب ایران‌زمین در مراسم بزرگداشت شیخ اجل، مصلح‌الدین با بیان اینکه مِهراز و معمار نخستین زبانِ شیوا، شورانگیز و شررخیز پارسی، فردوسی است و معمار دوم، سعدی تصریح کرد: اول اَردیبهشت از آن روی خجسته است که روز گرامیداشت شاعر حکیمی است که در پیوندی نغز و تنگ با سخن پارسی است.

    ادامه مطلب
  • دانایی در مرز دین، علم و هنر

    میراث شیخ‌بهایی تا به امروز در ذهن و زبان ایرانیان زنده مانده است؛ هم در قالب اشعار، حکایات و آموزه‌های اخلاقی‌اش، و هم در قالب سازه‌هایی که با فکر و خلاقیت، شهر را به زیستگاهی انسانی‌تر بدل کرد. بازخوانی آثار و افکار شیخ‌بهایی، نه تنها راهی به گذشته، که الهامی برای آینده است.

    ادامه مطلب
  • تاریخچه‌ای از کشت چای در ایران

    در‌باره کاشف‌السلطنه که کشت چای را در ایران رونق داد و پدر محبوب‌ترین نوشیدنی ماست.

    ادامه مطلب
  • فارسی زبان هویت ایرانی است

    عبدالمجید ارفعی، پیشکسوت تاریخ گفت: تا جایی که می‌دانم سعدی از ستارگان ادب فارسی به شمار می‌رود. بهترین هویتی که می‌توانیم به سعدی بدهیم، زبان فارسی است. فارسی زبان هویت ایرانی بودن است.

    ادامه مطلب
  • آن‌چه در بزرگداشت سعدی گذشت

    مدیر مرکز سعدی‌شناسی در نشست علمی یادروز سعدی بیان کرد: فردوسی و سعدی دو روی سکه هویت ایرانی هستند.

    ادامه مطلب

کارگاه و سمینار

آخرین مقالات افزوده شده

پربازدیدترین مقالات

مقالات دائرة المعارف بزرگ اسلامی براساس موضوع

ورود به سایت

مرا به خاطر بسپار.

کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما

کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور

کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:

ثبت نام

عضویت در خبرنامه.

قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید

کد تایید را وارد نمایید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.: