دائرة المعارف بزرگ اسلامی

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

جونپور | هدی سید حسین زاده شهر و مرکز ناحیه‌ای به همین نام بین رود گومتی در جنوب شرقی ایالت اوتارپرادش در شمال هند و در شمال غربی بنارس، که از دیرباز از مراکز اصلی فرهنگی و آموزشی مسلمانان هند بوده است.
جوف | پرویز امین استانی در عربستان سعودی و همچنین نام چندین مـوضع در شبـه جـزیرۀ عربستـان. این استان با 108 هزار کمـ 2 مساحت و 042‘395 تن جمعیت (1387ش / 2008م) در شمال غربی عربستان سعودی، در جنوب وادی سرحان در سرزمینی پست، میان کوههای شمَّر ودروز واقع است («فرهنگ ... 1»، npn.؛ وهبه، 61؛ کحاله، 215؛ «تاریخ ... »، بش‍‌ ).
جولان | پرویز امین یا بلندیهای جولان، سرزمینی مرتفع در جنوب‌غربی کشور سوریه. ریشۀ نام جولان به روشنی معلوم نیست. نخستین بار در الواح کلی تل العمارنة از آن به شکل «جیلونی» یاد شده است و یونانیها آن‌را «گولان تی‌تیس» نامیده‌اند. برخی برآن‌اند که شهر جولان که در ایالت باشان قرار داشته و در اوایل تاریخ دین یهود پناهگاه فراریان از ق...
جوناگره | هدی سید حسین زاده یا جوناگده، ناحیه و شهری تاریخی با همین نام در جنوب غربی ایالت گجرات در هند. ناحیۀ جوناگره در جنوب غربی شبه جزیرۀ کاتهیاوار1 واقع شده، و از جنوب غرب به‌دریای عرب محدود است.
جوعیه |
جوهر فرد |
جونیه | پرویز امین شهری بندری و خلیجی به همین نام در لبنان. نام جونیه برگرفته از واژۀ یونانی گونیا6 به معنی زوایا ست (مرهج، 4 / 85؛ فریحه، 97).
جونز | مجدالدین کیوانی ویلیام3 (1746- آوریل 1794م / 1159- رمضـان 1208ق)، خاورشناس، مترجم، حقوق‌دان و پژوهشگر انگلیسی و بنیان‌گذار انجمن آسیایی بنگال.
جوهر صقلی | علی اکبر رنجبر کرمانی ابوالحسن جوهر بن عبداللٰه رومی، دبیر، سردار و فاتح مشهور دولت فاطمیان شمال افریقا و مصر، که به خصوص کشورگشاییها و کوششهای او دولت فاطمیان را به اوج قدرت رساند.
جوهری، ابونصر | عنایت الله فاتحی نژاد ابونصر اسماعیل بن حماد (د 398ق / 1008م)، ادیب، لغت‌شناس و مؤلف تاج اللغة و صحاح العربیة. وی در فاراب (اُترار) از شهرهای ماوراءالنهر به دنیا آمد؛ از این رو، به فارابی نیز شهرت داشته است و برخی هم به او نسبت اتراری داده‌اند (نک‍ : یاقوت، ادبا، 6 / 151، بلدان، 3 / 833؛ ذهبی، سیر ... ، 17 / 80؛ صدیق، 3 / 8؛ حاجی ...
جوهر | صمد موحد مفهومی بنیادی در فلسفه که در علم کلام و عرفانِ نظری نیز کاربرد داشته است (دربارۀ مفهوم کلامی جوهر، نک‍‌ : ه‍‌ د، جزء لایتجزى).
جونپور، سلاطین شرقی | هدی سید حسین زاده عنوان عمومی سلسله‌ای مسلمان كه از 796 تا 884 ق / 1394 تا 1479م بر جونپور(ه‍ م) و نواحی اطراف آن حكومت كردند. مؤسس این سلسله ملك‌سرور، وزیر 3 تن از سلاطین تغلق‌شاهی مشتمل بر محمد‌شاه دوم، سكندر‌شاه و محمود شاه دوم، جملگی در اواخر سدۀ 8 ق / 14م، بود كه با دریافت عناوین «خواجه جهان» و «سلطان الشرق»، در 796ق از س...
جوهری، عباس | محمد حسین احمدی عباس بن سعید (اوایل سدۀ 3ق / 9م، زنده در 214ق / 829 م)، ریاضـی‌دان، اختـرشناس، مترجم پهلوی به عربی در بغداد، از نخستین رصدگران، و آورندۀ کهن‌ترین برهانِ برجای مانده بر اصل توازی (ه‍ م) در دورۀ تمدن اسلامی.
جوهری صغیر | فرامرز حاج منوچهری ابوهادی شمس الدین محمد بن احمد خالدی (1151-1215ق / 1738-1800م)، فقیه و ادیب شافعی شاذلی و از مؤلفان پرکار سدۀ 12ق / 18م مصر.
جوهری، ابوبکر | علی بهرامیان ابوبکر احمد بن عبدالعزیز (د 24 ربیع‌الآخر 323ق / 2 آوریل 935م)، راوی مشهور اخبار تاریخی و ادبی، و مؤلف کتاب السقیفة.
جوینی، ابراهیم | احمد پاکتچی ابراهیم بن محمد بن مؤید (644-722ق / 1246-1322م)، محدث صوفی‌مسلک خراسان. نسبت جوینی ناظر به تعلق خاندان او به شهر جوین است، اما گزارشی هست که او در آمل طبرستان متولد شده است (طباطبایی، 101).
جویای تبریزی | فریده صراف زاده میرزا داراب، معروف به جویای تبریزی و جویای کشمیری، فرزند ملاسامری، از شاعران پارسی‌گوی سدۀ 12ق / 18م در شبه قارۀ هند. اجدادش تبریزی بودند و به هند مهاجرت کردند. میرزا داراب و برادرانش میرزا کامران متخلص به «گویا» و میرزا فتح‌علی متخلص به «تسکین» هر 3 در کشمیر زاده شدند (ابراهیم‌خان خلیل، 44؛ علی‌حسن‌، 110؛ مح...
جوین | علی کرم همدانی ناحیه (کوره)‌ای کهن از توابع نیشابور، امروزه شهرستانی به همین نام در استان خراسان رضوی، و همچنین نام چند موضع دیگر، از جمله شهری کهن در سیستان بر سر راه هرات به زرنگ.
جویریه بن اسماء | علی بهرامیان ابومُخارِق (ابومِخْراق، یا به قولی: ابو اسماء) (د 173ق / 789م)، محدث و راوی اخبار تاریخی.
جویم | محمد باقر وثوقی نام بخش و شهری در شمال شرقی شهرستان لارستان در استان فارس. شهرجویم با 396‘6 تن جمعیت در 1385ش («درگاه ... »، بش‍ ‎) در °53 و ´59 طول شرقی °28 و ´15 عرض شمالی و در ارتفاع 840 متری از سطح دریا واقع است (پاپلی، 168).
ابن عماد، ابوالعباس | احمد بادکوبه هزاوه ابوالعباس احمد بن عماد بن يوسف اَقْفَهْسی (750-808ق / 1349-1405م)، فقيه شافعی مصری. اقفهسی نسبت به قريۀ اقفهس در مصر است
ابن علقمه |
ابن علیوه | حسین لاشیء ابوالعباس احمد بن مصطفی بن محمد بن احمد مستغانمی، مشهور به شيخ علوی، صوفی، فقيه و شاعر الجزايری (1286-1353ق / 1869-1934م).
ابن علقمی | سید علی آل داوود مؤيدالدين ابوطالب محمد بن محمد بن علی بن ابی طالب بن علقمی (ح 591-656ق / 1195- 1258م)، آخرين وزير عباسيان.
ابن علوان | سید جعفر سجادی ابوالحسن (يا ابوالعباس: جندی، 217؛ شرجی، 19) احمد (د 665ق / 1267م)، صوفی و اديب يمنی.
ابن عماد، ابوالفلاح | نجیب مایل هروی ابوالفلاح عبدالحی بن احمد بن محمد عكری صالحی (رجب 1032- ذيحجۀ 1089 / آوريل 1623- ژانويۀ 1679)، شرح حال نويس و اديب و فقيه حنبلی.
ابن عمار |
ابن عماد خراسانی | علی بته کن علاءالدين محمد بن عمادالدين (د 800ق / 1398م)، از شاعران پارسی گوی سدۀ 8ق / 14م.
ابن عمار، ابوالعباس | جعفر شعار ابوالعباس احمد بن عبيدالله بن محمد بن عمار ثقفی (د پس از310ق / 922م)، كاتب، محدّث، مؤلف شيعی بغدادی.
ابن عمار، احمد | فرامرز حاج منوچهری احمد بن‌ سيدی عمار بن‌ عبدالرحمن‌ بن‌ عمار، فقيه‌ و اديب‌ الجزايری‌ سدۀ 12ق‌ / 18م‌.
ابن عمید |
ابن عمار، ابوبکر | مهران ارزنده ابوبكر محمد بن عمار بن حسين بن عمار (422-477ق / 1031-1084م)، ملقب به ذوالوزارتين، شاعر و وزير عصر ملوك الطوايف در اندلس.
ابن عنبه | حسن یوسفی اشکوری سيد جمال‌الدين احمدبن علی بن حسين حسنی حسينی (ح 748- 828ق / 1347-1424م)، مورخ و نسب‌شناس شيعی.
ابن عمرو تهامی | محمدعلی لسانی فشارکی ابوعبدالله محمد (د 1244ق / 1828م)، فقيه مالكی، اديب، لغت‌شناس، خطيب و شاعر مغربی. نيای بزرگش عمرو بن قاسم اوسی، فقيهی صالح و از اندلسيانی بود.
ابن عمر، جزیره |
ابن عوام | ابوالحسن دیانت ابوزكريا يحيی بن محمد بن احمد بن عوام، گياه‌شناس برجستۀ اندلسی اهل اشبيليه. از زندگی و تاريخ دقيق تولد و مرگ او اطلاعی به دست نيامد.
ابن عمر |
ابن عمید | احمد پاکتچی شهرت دو تن از وزيران اديب آل بويه كه در سدۀ 4ق / 10م نقش سياسی و فرهنگی مؤثری در ايران ايفا كردند.
ابن عنین | سید محمد سیدی , حسن صفری نادری ابوالمحاسن شرف‌الدين محمد بن نصرالله بن حسين بن عُنين (549-630ق / 1154-1233م)، شاعِر هجوسرای دمشقی.
ابن عمر |
ابن عمیره |
ابن عیسی | عباس حجت جلالی ابوعبدالله محمد بن احمد صَنْهاجی (د 990ق / 1582م)، اديب و شاعر مراكشی. پدرش اديبی فاضل بود (ابن قاضی، درة الحجال، 1 / 106).
ابن عیینه | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث ابومحمد سفيان بن عيينة بن ميمون هلالی (107- 198ق / 725-814م)، محدث و فقيه كوفی.
ابن عیاش، ابوالفرج | رویا حقیقی ایرانی ابوالفرج عبدالرحمن بن احمد، ملقب به زين‌الدين (ربيع الاول 772-11 صفر 853 / اكتبر 1370- 5 آوريل 1449)، مقری شافعی مذهب حجاز.
ابن غالب | مهدی جلیلی محمد بن ايوب بن غالب غرناطی (سدۀ 6ق / 12م)، مورخ و جغرافی‌دان مسلمان اندلسی، مؤلف فرحة الانفس. تاريخ تولد و مرگ او مشخص نيست، اما به گفتۀ مقری تا 565ق زنده بوده است (3 / 182، چ بيروت).
ابن غانم، عبداللطیف | مینا حفیظی عبداللطيف‌ بن‌ عبدالرحمن‌ بن‌ احمد بن‌ علی‌ بن‌ غانم‌ عبادی خزرجی‌ مقدسی‌ (786-856ق‌ / 1384-1452م‌)، عارف‌، شاعر، سيّاح‌ و فقيه‌ شافعی‌.
ابن عین زربی | ابوالحسن دیانت موفق‌الدين ابونصر عدنان بن نصر بن منصور (د 548ق / 1153م)، از اهالی عين زربی (نام عربی قصبۀ باستانی آنازاربوس يا آناوارزه در استان آدانا، جنوب تركيۀ فعلی)، پزشك، احكامی و اديب مسلمان. وی ظاهراً در عين زربی زاده شد.
ابن غانم | احمد بادکوبه هزاوه عنوان چند تن از افراد خاندانی كه در سده‌های 7 و 8ق / 13 و 14م در عصر مماليك مصر و شام می‌زيستند و بيشتر اديب، شاعر، كاتب و يا عهده‌دار مناصب ديوانی بودند.
ابن عیاش، احمد | احمد پاکتچی احمد بن محمد بن عُبيدالله جوهری (د 401ق / 1011م)، محدث امامی.
ابن غازی | ابوالحسن دیانت ابوعبدالله محمد بن احمد بن محمد بن محمد بن علی بن غازی عثمانی مكناسی (858- 9 جمادی‌الاول 919ق / 1454-13 ژوئيۀ 1513م)، فقيه مالكی، مورخ، اديب و عالم حساب.

دائرة المعارف بزرگ اسلامی

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

دائرة المعارف بزرگ اسلامی

ورود به سایت

ثبت نام