ابن عیاش، ابوالفرج

اِبْنِ عَيّاش، ابوالفرج عبدالرحمن بن احمد، ملقب به زين‌الدين (ربيع الاول 772-11 صفر 853 / اكتبر 1370- 5 آوريل 1449)، مقری شافعی مذهب حجاز. وی در دمشق زاده شد و در همانجا نشأت يافت (سخاوی، 4 / 59). پدرش خود از مقريان شام بود (ابن جزری، 1 / 128؛ ابن حجر، 7 / 365). وی نزد استادانی چون عمادالدين ابن كثير، عمادالدين ابن سراج، زين‌الدين ابن رجب حنبلی، شمس‌الدين ابن سند و رسلان ذهبی دانش آموخت. در دمشق از پدرش و نيز امين ابن سلار، محمود بن شرف شاه طوسی و عمر بن شمس‌الدين ابن لبان و در حلب از فيروز تبريزی قرائت آموخت (سخاوی، 4 / 59-60). در 787ق همراه پدرش به حج و سپس به بيت‌المقدس رفت. وی در 792ق (يا 791ق: ابن عماد، 7 / 277) طی سفری به قاهره، از محضر استاد پدرش ابوالفتح محمد بن احمد عسقلانی در قرائت بهره برد و از وی اجازه دريافت كرد و در اسناد به پای پدر رسيد (سخاوی، 4 / 60؛ قس: ابن جزری، 1 / 128، 2 / 82). ابن عياش نحو را از پدرش و عطاءالله دروالی هندی فراگرفت و از سراج‌الدين بلقينی و پدرش فقه آموخت (سخاوي، همانجا). وي از 809 يا 810ق در مكه اقامت گزيد، اما پس از آن به يمن و چند بار به مدينه سفر كرد و در حرمين شريفين عهده‌دار تعليم قرائات گرديد. چنانكه ابن حجر از او با عنوان «مُقرئ‌الحرم» ياد كرده است (7 / 366؛ سخاوی، همانجا). ابن جزری و مقريزی نيز با عباراتی مشابه به مقام او در قرائت حجاز اشاره كرده‌اند (سخاوی، 4 / 60، 61). وی در 851ق به علت بيماری در مكه خانه‌نشين شد، ولی تا پايان عمر تدريس را رها نكرد (همو، 4 / 60).
از ابن عياش اثری با عنوان التهذيب فيما زاد علی الحِرْزَين التقريب، در قرائات بر جای مانده كه نسخۀ آن در كتابخانۀ چستربيتی موجود است ( آربری، شم‍ .(3661(3) همچنين لاميه‌ای در قرائات به نام غاية المطلوب فی قراءة خلف و ابی جعفر و يعقوب، به او نسبت داده‌اند (سخاوی، همانجا).

مآخذ

ابن جزری، محمدبن محمد، غاية النهاية، به كوشش گ. برگشترسر، قاهره، 1352ق / 1933م؛ ابن حجر، احمدبن علی، انباء الغمر، حيدرآباد دكن، 1395ق / 1975م؛ ابن عماد، عبدالحی، شذرات الذهب، قاهره، 1351ق؛ سخاوی، محمدبن عبدالرحمن، الضوء اللامع، قاهره، 1354ق؛ نيز:

Arberry.

رؤیا حقیقی ایرانی