کهنه یادداشت

بی روی تو خورشید جهان سوز مباد هم بی تو چراغ عالم افروز مباد با وصل تو چو من بدآموز مباد روزی که ترا نبینم آن روز مباد این دو بیتی که خواندم و آن را به اصطلاح شعرا «رباعی» می گویند منسوب به استاد رودکی است. در متن خود رباعی هم دلایل و شواهدی هست از قبیل مقفی بودن مصراع سوم که تا حدی صحت انتساب آن را به رودکی یا یکی از گویندگان قدیم دیگر تأیید می کند. موضوع سخنرانی من رودکی و اختراع همین نوع شعرست که مخصوص زبان فارسی است و عرب ها هم آنرا نداشته و از ما گرفته اند و معروفست که رودکی مخترع این نوع شعر بود.

چکیده: در این مقاله نویسنده به یکی از قصاید سعدی با مطلع: «آسمان را حق بود گر خون بگرید بر زمین / بر زوال مُلک مستعصم امیرالمؤمنین» پرداخته و ضمن بررسی ویژگی های آن به توضیح اشکالی پرداخته که بر سعدی گرفته شده مبنی بر آنکه شروع قصیده اش در مرثیه خلیفه المستعصم است و پایان و مقطع آن در مدح اتابک؛ یکی از افرادی که در قتل وی دست داشته است. بدین ترتیب نویسنده تناقض موجود را با استدلال های خود پاسخ گفته است.

خدايا، تو را سپاس مى‏گوييم. پروردگارا، اى خداى ابراهيم و اسماعيل، ای خداى موسى و عيسى و محمد، ای خداى مستضعفان و همۀ آفريدگان. سپاس خدايى راست كه ترسيدگان را امان و صالحان را نجات می‌دهد، مستضعفان را ارجمند و مستكبران را بی‌ارج می‌‌‌سازد، خسروان را هلاک می‌کند و ديگران را بر جاي آنان می‌نشاند. و سپاس خدايى را كه درهم‌كوبندۀ جبّاران، نابودكنندۀ ستمگران، فروگیرندۀ گريزندگان، کیفردهندۀ ستم‌پیشگان و فريادرس فریادخواهان است. خدايا، تو را شكر مى‏گزاريم كه ما را به عنايت خود موفق داشتى و به هدايت خویش گردآوردى و با رحمت خویش دل‌های ما را يكى كردى.

درباره اساس كاروبررسی جنبه‌های مختلف ازدواج؛ درتحقیقی كه روی صد برگ قباله ازدواج ازشهرهاودهات مختلف و طبقات گوناگون بعمل آمده نتیجه تحقیق چنین بوده است: 1ـ وجوب ولزوم ازدواج بدستوردین با ذكرآیه‌ها واخباردینی: بطوریكه می‌دانیم دركلیه ادیان راجع به ازدواج و تشكیل خانواده سفارش وتوصیه شده اما دین اسلام بوسیله آیات قرآن مجید جامعه مسلمان رابه امر تزویج ترغیب كرده است

امام موسی صدر به درستی آگاه است که انقلاب مردم ایران، از آنجا که وام گرفته از ایدئولوژی‌های موجود نیست، تجربه جدیدی نه برای ایران، که برای همه ملت‌هاست.

سه بار سفر به تركیه و زیارت مرقد مولانا در قونیه مرا بر آن داشت آثاری را كه در بارگاه آن عارف بزرگ بر قبرها و دیوارها مسطور است درمقاله‌ای گردآورم. دیدار من از این تربت پاك اگرچه در هر بسیار كوتاه بود ولی باز موفق شدم بسیاری از كتیبه‌هایی راكه درآنجا موجوداست دراین مختصرفراهم آورده، مشاهدات خودراباوصفی كه دیگران از این بارگاه كرده‌اند تلفیق و تطبیق نمایم. نخست به شرح زندگی مولانا آغاز كرده و سپس به توصیف بارگاه او و مشاهدات خود در آنجا خواهم پرداخت.

خانواده یكی از اركان جوامع بشری بشمار میرود و همواره مورد توجه جامعه شناسان و مردم شناسان بوده است. اكنون هر محققی كه بخواهد درباره جامعه‌ای تحقیق كند ضرورت ایجاب مینماید كه پژوهش خود را از خانواده و تشكیلات آن كه زیرساز جامعه میباشد شروع بنماید، از اینجهت لازم است به علائق و هم‌بستگیهای خانواده و اشكال آن توجه كافی بشود تا بتوان خصوصیات فرهنگی و اخلاقی و اجتماعی آن جامعه را مورد بررسی قرار داد و دگرگونیهای آنرا ثبت و ضبط نمود و احیاناً برنامه‌های نوین اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی را باتوجه به میراث فرهنگی گذشتگان و جنبه‌های مثبت آن طرح‌ریزی نمود و نتایج مطلوب را بدست آورد.

ميدانيم كه ايرانيان به آرايش كتاب دلبستگي فراوان داشته اند ولي از آنجا كه پوست و كاغذ كه نقش بر روي آنها پديد مي گردد از اجناسي است كه در مقابل حوادث پايداري كمتري دارد نمونه هاي باستاني اين هنر بسيار كمياب است. بيد و موريانه و ديگر حشرات و آتش و عوامل ديگر هميشه كتاب و دفتر و نامه ها را تهديد مي كند. از سوي ديگر از زماني كه تازيان بر ايران مستولي شدند كوشش بسيار در نابود ساختن كتابها و كتابخانه هاي ايران نمودند.

ویرانه‌های باقی‌مانده از شهر قدیم تیسفون را مرحوم «ارنست هرتسفلد» در كتابی تحت نام «یك مسافرت از نظر باستان‌شناسی به سرزمین فرات» كه در تاریخ 1920 در برلن به زبان آلمانی منتشر شده به طور مفصل معرفی نموده است. در سال 1928 كاوش‌هایی توسط هیئتی آلمانی تحت سرپرستی آقای «رویتر» در محل تیسفون به عمل آمد و در سال 1930 میسیون امریكایی «موزه متروپولیتن نیویورك» به سرپرستی آقای «اوپتون» با هیئت آلمانی نامبرده در كاوشهای تیسفون شركت كرد.

توافق بین محتوای مثنوی مولانا با آنچه در زبان فقها «شریعت» نام دارد طی قرون اخیر و حتی در عصر حاضر بارها از جانب متشرّعه مورد سؤال یا انکار واقع شده است و عجب آنست که یک تن از روشنگران قرن اخیر، میرزا فتحعلی آخوندزاده نویسندة ترک‌زبان و فارسی‌نویس قفقاز هم با اظهار این ادعای بی‌بنیاد که گویا مثنوی شریف را از سر تا بُن خوانده است گویندۀ مثنوی را منکر اعتقاد به انبیاء و معاد و مثنوی را بالتمام مخالف شرع شریف خوانده است.