1394/11/27 ۱۲:۲۷
درباره اساس كاروبررسی جنبه‌های مختلف ازدواج؛ درتحقیقی كه روی صد برگ قباله ازدواج ازشهرهاودهات مختلف و طبقات گوناگون بعمل آمده نتیجه تحقیق چنین بوده است: 1ـ وجوب ولزوم ازدواج بدستوردین با ذكرآیه‌ها واخباردینی: بطوریكه می‌دانیم دركلیه ادیان راجع به ازدواج و تشكیل خانواده سفارش وتوصیه شده اما دین اسلام بوسیله آیات قرآن مجید جامعه مسلمان رابه امر تزویج ترغیب كرده است
خلاصه: ش 142 (مرداد 53): 54-60، تصویر. نتیجه بررسی صد برگ قباله ازدواج از شهرها و دهات از نظر جنبه‌های دینی آن.
1ـ جنبه‌های دینی ازدواج
درباره اساس كاروبررسی جنبه‌های مختلف ازدواج؛ درتحقیقی كه روی صد برگ قباله ازدواج ازشهرهاودهات مختلف و طبقات گوناگون بعمل آمده نتیجه تحقیق چنین بوده است:
1ـ وجوب ولزوم ازدواج بدستوردین با ذكرآیه‌ها واخباردینی: بطوریكه می‌دانیم دركلیه ادیان راجع به ازدواج و تشكیل خانواده سفارش وتوصیه شده اما دین اسلام بوسیله آیات قرآن مجید جامعه مسلمان رابه امر تزویج ترغیب كرده است و بصورت یك وظیفه دینی‌درآمده مانند: وانكحوالایامی منكم والصالحین من عبادكم و امائكم ان یكونوا فقراء یغنهم‌الله من ضله والله واسع علیم ترجمه سوره نور آیه 31: زنان بی‌شوهر و مردان بی‌زن را بنكاح یكدیگر در آورید و از فقر و تنگدستی نترسید زیرا مردم نیكوكار كه ازدواج كرده‌اند پس از ازدواج اگر فقیر باشندخداوند بلطف خود آنان را متمول خواهد كرد خدا به احوال همه آگاه و دایره رحمتش وسیع است.
آیه دیگر مسعر بر همین امر است. فانجحوا ماطاب لكم من‌النساء مثنی و ثلاث و رباع فان خفتم ان لا تعدلوا فواحدة. ترجمه از سوره نساء آیه 3: ازدواج كنید با هر كس كه پسند آید شما را از زنان تا دو و سه و چهار واگر تبرسید كه با آنان از راه عدل و تساوی رفتار نكنید پس یكی بیشتر اختیار نكنید. ودراین آیات خداوند بوسیله پیامبرش مردم را بامر ازدواج تشویق وترغیب می‌كند وآنها را نوید می‌دهد اگر بی‌چیز و فقیر هم باشید خداوند بشما ثروت و مكنت می‌دهد و در آیه 45 از سوره نجم خداوند می‌فرماید و انه خلق الذوجین الذكر والنثی؛ ترجمه:اوست خدائی كه آفرید جفت و دو همسر مرد و زن را.
دردین اسلام علاوه بر اینكه اجازه ازدواج بازنان مسلمان بصورتی تشویق آمیز و الزامی تذكر داده شده؛ازدواج با زنان غیر مسلمان كه عقیده وایمان بخدای یكتا دارند نیز اجازه داده شده است و آیاتی در این مورد در قرآن مجید هست از جمله: ولاتنكحوا المشركین حتی یؤمن ولامة مؤمنة خیر من مشركة و لوا عجبتكم ولا تنكحوا المشركین حتی یؤمنوا و تعبدمؤمن خیر من مشرك ولواعجبكم اولئك بدعون الی‌الناروالله یدعوا الی‌الجنة والمغفرة باذنه ویبین آیاته للناس لعلهم یتذكرون (ازسوره بقره آیه 221) ترجمه: با زنان مشرك ازدواج نكنیدوبمردان مشرك زن ندهیدمگرآنكه زن ومرد قبلا ایمان آرندهرچند زیبائی و مال آنها شماررا بشگفت آردمشركان شماررا از راه جهل بآتش دوزخ می‌كشانند اما خداوند شماررا به بهشت و بخشایش دعوت می‌كند وآیات و ادله خود را برای بشر روشن می‌سازد و شاید بخود آیند و متذكر شوند. آیه 5 از سوره مائده حكایت از ازدواج با زنان غیرمسلمان ولی با ایمان می‌نماید:والمحصنات من‌المؤمنات‌من – الذین اوتواالكتاب من‌قبلكم اذاآتیتموهن‌اجورهن محصنین غیرمسافحین‌ولا متخذی آخذان من‌الخاسرین: ترجمه ازدواج شما بازنان پارسا از مسلمان و یهود ونصارا جایز است بشرطی كه مهرآنان را بپردازید پارسایانی كه اهل زناكاری نبوده و رفیق‌بازنباشند (دوست مرد نگیرند) آری هركس بقواعد ایمان كفر ورزد و از آن سرپیچی كند مساعی او هدر می‌رود و در روز قیامت در ردیف زیانكاران بشمار می‌رود.
آیاتی كه ذكر می‌شود مربوط بازدواج است ولی مضمون آن كم وبیش در قباله‌ها بطور ضمنی نوشته شده ولی اصل آیه ذكر نگردیده است؛ اینك آیات مذكور آورده می‌شود:
سوره‌بقره‌آیه223: نساءكم حرث لكم‌فأتواحرثكم انی شئتم؛وقدموا لانفسكم واتقواالله واعلمواانكم ملاقوه و بشرالمؤمنین (زنان شما كشتزار شما هستند باین كشتزار هر وقت و هر گونه میل دارید وارد شوید اما بدانید كه اینها كشتزارند و در این مواردبفكر آینده باشیدبرای فردای خوداحسانی بدهیدوبرای خدا بپرهزید و بدانیدحتما در روز قیامت او را ملاقات خواهید كردمخصوصا بمؤمنان مژده این ملاقات رابدهید)ونیز آیه دیگری از سوره نساء (آیه 4) و آتوا النساء صدقاتهن تحلة فان طبن لكم عن شئی منه نفسا فكلوه هنیئا مریئا (مهرزنان را با طیب خاطر بپردازیدو اگر شخصا مقداری از مهر خود را بشما بخشیدند حلال است آن را با كمال میل قبول كنید).
ونیزآیه 128 ازسوره نساء ولن تستیعواان تعدلوابین‌النساءولوحرصتم فلا تسیلوا كل‌المیل فتذروها كالمعلقة وان تصلحوا و تتقوافان‌الله كان غفورا رحیما (شما هیچ وقت قادر نخواهید بود كه بین زنان عدالت برقرار كنید هر قدر هم سعی و كوشش كنید زیرا درجه میل بزنها تفاوت دارد سعی كنید تمام علاقه خود را بیك زن آشكار نسازید و دیگری را مانند شیئی بی‌خاصیتی معلق و محروم بگذارید اگر بصلح و سازش و پرهیزكاری رتار كنید خدا هم نسبت بشما آمرزنده و مهربان است.)
روایاتیك در قباله‌ها آمده بقرار زیر است:
1ـ حدیث نبوی دراصول كافی: النكاح سنتی و من رغب عن سنتی فلیس منی (نكاح و ازدواج سنت و روش من است و روش من اعراض و روی گردانی كند از من نیست).
2ـ من تزوج فقد احرزنصفت دینه فلیتق‌الله فی نصف‌الاخر(كسی كه ازدواج كندنیمه‌ای از دین خود را نگاه داشته و به دست آورده و اینك بوسیله پرهیزگاری در نیمه دیگر بكوشد).
3ـ حدیث نبوی ـ ركعتان من ـ المتزوج خیرمن سبعین‌ركعات من غیره(دوركعت نمازكسی كه ازدواج كرده برابر است با هفتاد ركعت نماز دیگری كه از ادای این وظیفه خودداری كرده است).
4ـ مابنی فی‌الاسلام بناء احب الی‌الله من النزویج: بنائی در اسلام بنیاد نشده است كه نزد خدا محبوب‌تر از تزویج باشد.
5ـ تناكحوا تناسلوا تكثیروا فانی اباهی بكم‌الامم یوم‌القیمة ولو بانسقط. ترجمه: ازدواج كنید تانسل بوجود آورید و زیاد شوید پس بدرستیكه من بوسیله شما مباهات و افتخار می‌كنم بسایر امتها و اگر چه فرزند نارس از شما بیفتر.
6ـ حدیث نبوی ـ من نزوج حفظ نصف دینه فلیتق‌الله فی‌نصف‌الخر: هركسی كه ازدواج كندنیمه‌ای ازدین خودرا حفظ كرده است و اینك بوسیله پرهیزكاری در نیمه دیگر بكوشد.
روایات و احادیثی كه مضمون آنها در قباله‌ها ذكر شده ولی متن آنها ذكر نشده بقرار زیر می‌باشد:
1ـ ازقول حضرت امیر(ع): ان‌الله لایحب‌الذواتین‌والذواتات (خداوند كسانی كه زودزن می‌گیرندوطلاق می‌دهندو شوهر می‌كنند و طلاق می‌گیرند هیچ دوست نمی‌دارد).
2ـ ازقول امام صادق(ع): هركس بنیت كسب مال یا رسیدن بجمال زن بگیرددیری نمی‌گذردكه ازهر دو محروم خواهد مانددر صورتیكه اگر بقصد انجام وظیفه اجتماعی و دینی زن بگیرد از مال وجمال بهره‌مندخواهد شد. نقل از كتاب زن و حقوق آن تألیف آقای حاذقی.
3ـ حدیث نبوی از اصول كافی: الكاد بعیاله كالمجاهد فی‌سبیل‌الله ترجمه (آن كسی كه در راه تهیه رفاه و آسایش زن و فرزندان خود رنج برد و زحمت كشد مانند كسی است كه در راه خدا كارزار و جنگ كرده است).
4ـ كسی كه طلب روزی و معیشت كند برای بی‌نیازی از مردم و توسعط بر اهل و عیال و وابستگان خود در روز جزا صورت وی نورانی و درخشان باشد. از حضرت صادق نقل از كتاب آقای حاذقی.
5ـ حدیث نبوی از اصول كافی:ما استفاد امرء بعدالاسلام فائدة من امرأة نزوجها تسرها اذا نظر الیها و تحفظ اموالها اذا غاب عنها:ترجمه: هیچ فایده و سودی برای شخص مسلمان پس از نعمت اسلام حاصل نمی‌شود كه از زنی نیكوكار و خوب كه با اوازدواج نمایدبهتر باشد زیراچون اورا ببیندشاد و مسرور شود و چون از او غایت شود مال و ناموس او را حفظ كند.
6ـ نقل از امام محمد باقر(ع): دو ركعت نماز مرد زن‌دار و زن شوهردار برابر است با شب زنده‌داری و اشتغال بعبادت و روزه گرفتن مرد عزب و زن بی‌شوهر.
7ـ حدیث نبوی: حبب الی‌من‌دنیاكم ثلاث‌النساءو الطیب قرة‌عینی فی‌الصلوة: ازدنیای شما سه‌چیز نزد من محبوب و دوست داشتنی است: زن؛ بوی خوش؛ نماز كه در آن روشنی چشم من است.
8ـ حدیث نبوی از اصول كافی: قرة عنی فی‌الصلوة‌ولذتی فی‌الدنیا النساء. ترجمه: روشنائی چشم من در نماز است و لذت من و بهره من از دنیا زنانند.
9ـ حدیث نبوی از اصول كافی:ما احب من دنیاكم الا النساء و الطیب ترجمه: از دنیای شما چیزی را دوست ندارم جز زنان و بوی خوش.
10ـ ازامام جعفرصادق (ع)دراصول كافی: ماتلذذالناس فی‌الدنیا والخرة بلدة‌اكثرلهم من لذة النساء: مردم دردنیاو آخرت لذت و بهره‌ای نمی‌برند كه لذت بیشتر دهد برایشان از لذت و بهره‌ایكه از زنان می‌برند.
11ـ از قول امام حعفر صادق(ع) در اصول كافی: وان اهل‌الجنة مایتلذذ بشی من‌الجنة اشهی عندهم من‌النكاح لا طعام و لاشراب: بدرستیكه‌اهل بهشت ازچیزی لذت نمی‌برند در بهشت كه دوست داشتنی‌تر باشد نزد ایشان از نكاح نه شراب و نه غذا.
12ـ حدیث نبوی از اصول كافی: خیر نساء كم الولود الودود والعفیفة العزیزة فی اهلها: بهترین زنان بسیار فرزند آورد و بسیار مهربان و پاكدامن و بزرگ در خانواده‌شان هستند.
13ـ حدیث نبوی ازاصول كافی: افضل نساءامتی اصبحهن وجهاواقلهن مهرا:ترجمه: برترین زنان‌امت من زیباترین آنها هستند از لحاظ صورت و كمترین آنها از لحاظ مهریه.
14ـ حدیث نبوی‌ازاصول كافی: خیرنساءكم الطیبة طعام‌الطیبة الریح التی ان انفقت انفقت بمعروف وان‌امسكت امسكت
بمعروف: بهترین زنان شما كسی است كه غذای خوب طبخ می‌كندوبوی خوش استعمال می‌كند و اگر انفاق و بخشش بكند بخشش به نیكی و خوبی می‌كند و اگر امساك و نگهداری می‌كند خوبی و نیكی را نگهداری می‌كند.
15ـ افضل الشفاعات ان تشفع بین اثنین فی نكاح حتی یجمع‌الله بینهما: نقل از حضرت امیر(ع) در اصول كافی ترجمه: برترین میانجی‌گریها واسطه شدن بین دو نفر است در ازدواج نا خداوند آنها را بهم پیوند دهد.
16ـ از امام جعفرصادق (ع) دراصول كافی: جاء رجل الی النبی فشكا الیه الحاجة فقال تزوج فتزوج فوسع علیه. ترجمه:
مردی پیش پیغمبر آمد و از فقر و بی‌چیزی و نیازمندی شكایت كرد پس پیغمبر گفت ازدواج كن؛ رفت و ازدواج كرد پس گشایش و وسعت در زندگی او پیدا شد.
شرح عقدنامه
تشویقات مربوط به پایداری ودوام ازدواج ودوری جستن ازطلاق و جدائی در دین اسلام همانطور كه راجع به ازدواج سفارش و توصیه شده درباره محكم كردن این پیوند و طلاق ندادن هم سفارش و توصیه شده است منجمله یك آیه از قرآن از سوره نساء آیه 35 نقل می‌شود: وان خفهم شقاق بینهما فابعثوا حكما من اهلها ان یرید اصلاحا یوفق‌الله بینهما ان‌الله كان علیما خبیرا ترجمه: اگرخوف مشاجره و نزاع سخت در بین آنان داشته باشید برای اصلاح یك داور از كسان مرد و یكی از كسان زن انتخاب كنید كه بین آنان داوری كند اگر آنها قصد سازش داشته باشند خدا هم دل آنها را بهم نزدیك می‌كند خدا دانا و آگاه است. با توجه به مضمون آیه فوق خداوند امر می‌كند تا جائیكه ممكن است زن و مرد نباید از هم جدا شوند و بایستی خویشاوندان طرفین حكم بین آنها قرار بگیرند و آنان را اصلاح دهند و نگذارند پیوند زنلشوئی آنها ازهم گسسته شود. كم و بیش روایاتی هم در این مورد وارد شده از اصول كافی :1ـ ابغض‌الاشیاءعندالله الطلاق ترجمه: بدترین وناپسندترین چیزهانزدخدا طلاق است. 2ـ ما خلق‌الله شیأ علی وجهه الارض ابعض من‌الطلاق: خداوندچیزی رانیافریده است روی زمین كه بدتروزشت‌ترازطلاق باشد. 3ـ تزوجوالاتطلقوا فان الطلاق یهتز منه‌العرش از اصول كافی ـ ترجمه:زن بگیرید و طلاق ندهید زیرا كه بطلان عرش خدا می‌لرزاد.
بنابه بررسی و تحقیقی كه پیرامون یكصد قباله انجام داده‌ایم وملاك كارما صدقباله از طبقات مختلف بوده است در 95 درصدآنهاآیات متعدد قرآنی واخباردینی ذكرشده كه همه حاكی ازلزوم ازدواج و تشویق مسلمانان بامر ازدواج می‌باشد و حتی از لحاظ مذهبی در تمام برگهای مورد مطالعه سخنان معروف پیامبر اسلام بچشم می‌خورد كه می‌فرماید: النكاح سنتی ومن رغب عن سنتی فلیس منی. ترجمه: نكاح وازدواج سنت و طریقه من است هر كس كه از سنت و روش من سرپیچی و اعراض كند از من نیست.
قرار دادن قرآن مجید جزو مهریه جهت تبرك و تیمن:
قراردادن قرآن جزومهریه یكی ازمسائل قابل توجه‌درقباله‌های موردمطالعه می‌باشدچون نظر باهمیت و احترام و عظمتی كه قرآن كریم نزد مسلمانان داردو معمولا در زندگی فردی و اجتماعی بدستورات آن عمل می‌نمایند در اكثر قباله‌ها به عنوان تیمن وتبرك جزومهریه قرار گرفته و در 65 درصد از قباله‌های مورد بحث قرآن مجید همراه مهریه می‌باشد و از لحاظ قیمت و ارزش بستگی بنوع تشخیص كاتبان قباله‌ها داشته است كه از یك تومان تا صد تومان تقویم شده است.
3ـ ذكر دعا در قباله‌ها برای بهبود نسل بشر و توفیق یافتن زوجین در امر زناشوئی: در قباله‌های مورد بحث نویسندگان بنا به دستورات دینی و مذهبی از خداوند در خواست فرزندان نیكو و صالح و سالم برای زوجین كرده‌اند و در پنجاه درصداز قباله‌های موردبررسی دعا درباره عطاء فرزندان صالح و سالم بزوجین از خداوند شده است. با توجه به مسائل مورد مطالعه؛ دردین اسلام بیشتر از هردین دیگری راجع بامرازدواج وبقاء نسل جامعه توجه داشته است و آیات متعدد درباره ازدواج نازل گردیه و پیغمبر اكرم هم بوسائل ممكن مردم را بامر ازدواج ترغیب فرموده و در هر موردی با بودن شرایط مسلمانان را مأمور تشكیل خانواده نموده است.
منبع: مجله هنر و مردم، دوره 12، ش 142 (خرداد و تیر ـ شهریور 53)
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید