مقاله

رضا مختاری اصفهانی: کتاب «تاریخ بیداری ایرانیان» تنها روایت حوادث سیاسی نیست. ناظم‌‎الاسلام به جز نقل تحولات فکری، به مسائل اجتماعی نیز نظر دارد. گاهی روایت او از مسائل اجتماعی روزگار خود با تصویرسازی نیز همراه است. در این باره او را می‌‎توان ناظری دقیق برشمرد.

اندلس در واقع بخشی از اسپانیاست، اما مسلمانانی که هشت سده در آن دیار زیستند و تمدن شکوهمندی را پی افکندند، بیشتر سرزمین اسپانیا و پرتغال امروزی را اندلس می نامیدند.

فلسفه همچون بسیاری از چیزهای دیگر، هم فوایدی دارد و هم عوارضی. از فوایدش اینکه هم ژرف‌اندیشی در هر زمینه‌ای به بار می‌آورد و هم گسترده‌نگری و در کل باعث می‌شود که تجزیه و ترکیب ذهنی قوت و شدت و صلابت پیدا کند.

مؤلف بر آن است که هدف تز «جنگ تمدن»های هانتینگتون، به دست دادن تصویری از جهان بود که در آن، آمریکا و متحدان غربی‌اش خود را برای پیشبردِ نوع خاصی از سیاست خارجی سازمان‌دهی کنند که مبتنی بر«خودشیفتگی تمدنی» است.

سلوک شاعرانه حافظ که هم‌ذات و هم‌زاد بینش عرفانی او هم هست و اصولاً شعر و عرفان در ذهن و زبان او دوگانگی ندارد بلکه یگانه‌ای هستند برای القای یافته‌ها و دریافته‌های او.

از پهلوانیک و پارسیک تا ایرانیک، پرتویک و زیستیک، یک خطِ تکاملی مشخص دیده می‌شود: تبدیل پسوندِ ئیک از ابزاری صفت‌ساز به نشانه استقلالِ فرهنگی و معرفتیِ و خودبسندگی زبان فارسی.

باید معنای نیاز روشن شود. وقتی از نیاز سخن می‌رود، ذهن بیشتر مردم به «نیازهای مادی» متوجه می‌گردد و گمان می‌رود که نیاز، یعنی نیازهای مادی و بس.

آیا تاریخ تنها در متن‌ها و اسناد مكتوب خلاصه می‌شود یا می‌توان آن را در رنگ‌ها، خطوط و فرم‌های هنری نیز بازجست؟ آیا می‌توان از خلال هنر، به حافظه‌ تاریخی بشر دست یافت؟ آیا تاریخ را می‌توان از منظری هنری بازخوانی و بازسازی كرد؟ تاریخ، فراتر از متن و مدرك، در تجلی‌های بصری و هنری نیز حضور دارد. هنر یكی از زنده‌ترین و ماندگارترین روایتگران تاریخ بشر است. هر رنگ، خط و شكل می‌تواند حامل روایتی از گذشته باشد.

در تاجیکستان خاص و عام اشعار حافظ را در سراچه دل جای داده‌‎اند و و در دعا و نیایش، محافل و مجالس به عنوان زیب و زینت نشست و آرایش کلام به کار می‌گیرند و بسیاری از ابیات او به ضرب‌المثل‌های سری‌زبانی تاجیکان تبدیل شده‌‎اند.

۱۹ مهر ماه تولد ۸۶ سالگی استاد محمدرضا شفیعی‌ کدکنی آموزگار بزرگ و معاصر ادب، اخلاق و عرفان است.