1396/8/29 ۰۸:۱۰
«جام باشگاه‌های کتابخوانی» از جوان‌ترین رویدادهای فرهنگی کشور در راستای ترویج کتابخوانی به‌شمار می‌آید. رویدادی که با حمایت دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی، امسال به دومین دورۀ خود رسیده و آیین پایانی‌اش در بیست و پنجمین هفتۀ کتاب جمهوری اسلامی ایران، به‌صورت همزمان در 100 شهر و روستای کشور برگزار شد. در گفت‌و‌گویی با علی اصغر سیدآبادی، رئیس دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی وزارت ارشاد از تجربه برگزاری نخستین دوره جام باشگاه‌های کتابخوانی پرسیدیم. سیدآبادی که پیشنهاد اجرایی شدن جام باشگاه‌های کتابخوانی از سوی او بوده معتقد است که تأثیر این جام، یک تأثیر چندگانه است و پیش از اینکه بر ترویج کتابخوانی تأثیر بگذارد، بر توانایی انجام کار جمعی و شکل‌گیری نهادهای کوچک مردمی تأثیر می‌گذارد، او کسب این تجربه را حتی از اقدامات مستقیم برای دعوت مردم به کتابخوانی هم مؤثرتر می‌داند.
صادق روحانی: «جام باشگاه‌های کتابخوانی» از جوان‌ترین رویدادهای فرهنگی کشور در راستای ترویج کتابخوانی به‌شمار می‌آید. رویدادی که با حمایت دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی، امسال به دومین دورۀ خود رسیده و آیین پایانی‌اش در بیست و پنجمین هفتۀ کتاب جمهوری اسلامی ایران، به‌صورت همزمان در 100 شهر و روستای کشور برگزار شد. در گفت‌و‌گویی با علی اصغر سیدآبادی، رئیس دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی وزارت ارشاد از تجربه برگزاری نخستین دوره جام باشگاه‌های کتابخوانی پرسیدیم. علی‌اصغر سیدآبادی که پیشنهاد اجرایی شدن جام باشگاه‌های کتابخوانی از سوی او بوده معتقد است که تأثیر این جام، یک تأثیر چندگانه است و پیش از اینکه بر ترویج کتابخوانی تأثیر بگذارد، بر توانایی انجام کار جمعی و شکل‌گیری نهادهای کوچک مردمی تأثیر می‌گذارد، او کسب این تجربه را حتی از اقدامات مستقیم برای دعوت مردم به کتابخوانی هم مؤثرتر می‌داند.
جام باشگاه‌های کتابخوانی یکی از رویدادهای ترویج کتابخوانی است که حدود یک سالی از برگزاری نخستین دوره‌اش می‌گذرد. ارزیابی‌تان از برگزاری دوره قبل چیست؟ هدف جام باشگاه‌های کتابخوانی کودک و نوجوان پیش از اینکه کتابخوانی باشد، انجام کار گروهی و امکانی برای گفتوگو و مشارکت در کارهاست. البته به هر حال این کتاب است که بهانه دور هم جمع شدن‌شان می‌شود. عضویت در باشگاه‌های کتابخوانی به این صورت است که هر یک از بچه‌ها کتابی تهیه کرده، با یکدیگر مبادله می‌کنند و به این صورت، همۀ بچه‌ها، کتاب‌ها را می‌خوانند. جلسات به گونه‌ای برگزار می‌شوند که برای هر یک از آنان فرصت بحث و گفتوگو درباره کتابی که خوانده‌اند فراهم شود. در نهایت هم همه کتاب‌ها ارزیابی می‌شوند.آنان در فرایندی وارد می‌شوند که هم امکان خرید، مبادله و خواندن کتاب هست و هم از سویی شرایطی که از آن طریق بتوان به گفتوگو درباره کتاب‌ها و هم ارزیابی آنها پرداخت، از این طریق می‌توان دست به تقویت مهارت‌های چندگانه‌ای در بچه‌ها زد. علاوه بر این، امکان فعالیت‌های دیگری هم در جام باشگاه‌ها وجود دارد و محدود به مواردی نیست که ذکر کردم، بلکه این موارد، تنها پایۀ فعالیت آنهاست. اعضا در کنار این جام، می‌توانند خواندنی‌های دیگری را، هم در فضای مکتوب و هم در فضای دیجیتال بخوانند. تجربه نشان داده است که باشگاه‌های موفق، خیلی فراتر از کار پایه‌ای که تعریف شده عمل کرده‌اند و به یک جور نهاد اجتماعی خواندن تبدیل شده‌اند. البته بستر این خواندن، برای هریک از بچه‌ها فرق می‌کند و با توجه به ظرفیت‌های عمومی و محلی و علایق و سلایق خود بچه‌ها، تعیین می‌شود.
آموزش‌هایتان به طور رسمی چند روستا را شامل شد؟ ما در 15 روستا، به‌طور رسمی آموزش دادیم و باشگاه‌ها شروع شد. اما الان که ارزیابی می‌کنیم، می‌بینیم در روستاهای دیگری هم باشگاه‌ها تشکیل شده‌اند و اتفاقاً موفق هم بوده‌اند و حتی در گاهی موارد فضای آن روستا را تغییر داده‌اند. مثلاً چند روز پیش از روستایی به نام «فیشَوَر» در اِوَزِ استان فارس بازدید کردم. این روستا از روستاهای نامزد دوستدار کتاب هم بود، اما باشگاه‌های کتابخوانی هم تشکیل داده بودند و این باشگاه‌ها آنقدر موفق بودند که فضای کلی روستا را تحت تأثیر قرار داده بودند. در خواندن به کارهای پیشنهاد شده از طرف دبیرخانه بسنده نکرده و برنامه‌های بی‌نظیری ارائه داده بودند که می‌تواند به‌عنوان یک الگو بین روستاها مطرح شود. افزون بر مواردی که اشاره شد برگزاری چنین اقداماتی تا چه اندازه در علاقه‌مند کردن مردم به کتابخوانی تأثیر دارد؟ به ویژه که بخش مهمی از جامعه هدفتان را کودکان و نوجوانان تشکیل می‌دهند! تأثیر جام باشگاه‌ها، یک تأثیر چندگانه است و پیش از اینکه بر ترویج کتابخوانی باشد، بر توانایی انجام کار جمعی و شکل‌گیری نهادهای کوچک مردمی است؛ نهادهای غیر رسمی‌ای که می‌توانند با حضور 10-12 بچه تشکیل شوند، دور هم کتاب بخوانند و فعالیت‌های اجتماعی انجام بدهند. مثلاً در رامهرمز، باشگاه‌های کتابخوانی فراتر از کارهای تعریف‌شده در حوزه کتاب حتی به سمت انجام فعالیت‌های اجتماعی و عام‌المنفعه هم رفته‌اند. خود اینکه گروهی بحث کنند و در یک موضوع به تصمیم برسند، مسألۀ بسیار مهمی است. متأسفانه در نظام آموزشی ما، این نوع کار گروهی غایب است و این مدل کارها، می‌تواند تا حدود زیادی به رفع این مشکل نظام آموزشی کمک کند.
پس بحث خود کتاب و کتابخوانی چه جایی در این بین دارد؟ از تأثیر باشگاه‌ها بر انجام کارهای گروهی گفتم اما به هر حال نمی‌توان منکر این شد که تشکیل چنین جمع‌هایی منجر به ترویج ادبیات میان بچه‌ها به عنوان مهم‌ترین خواندنی هم می‌شود.متاسفانه تا به امروز نگاه ما به کتاب، نگاه آموزش‌محور بوده است. تمام شعارهای ترویج کتابخوانی را که ببینید و سخنانی را که به این مناسب گفته می‌شود، بشنوید، معمولاً هدف از ترویج کتابخوانی را، انتقال دانش، افزایش آگاهی، افزایش علم و اینگونه موارد ذکر کرده‌اند. متأسفانه بر اساس این شعار، که از یک ذهنیت خاص برمی‌آید، بیشتر توصیه به خواندن کتاب‌های علمی و آموزشی می‌شود. این کتاب‌ها در جای خود خیلی هم مفیدند، اما غفلت از ادبیات، به نظر من یکی از آسیب‌هایی است که در کتابخوانی ما وجود دارد. هنوز تلقی خانواده‌ها و نظام آموزشی این است که بچه‌ها فقط باید کتاب‌های علمی و آموزشی بخوانند و اگر یک داستان بخوانند، لابد به درس‌شان آسیب می‌زند! این ذهنیت با اینکه در بعضی جاها کم‌رنگ شده است، ولی هنوز وجود دارد. پس یکی دیگر از کارکردهای باشگاه‌های کتابخوانی، ترویج ادبیات به‌عنوان مهم‌ترین خواندنی است.
تأکید کارهای آموزشی کارگاه‌های جام باشگاه‌ها برچه نکاتی است؟ در آموزش‌هایی که برای تسهیل‌گران این کارگاهها در شهرهای مختلف برگزار می‌شود، بخش مهمی نیز به این موضوع اختصاص دارد که در دنیای امروز، وقتی در برابر این سؤال قرار می‌گیریم که با وجود اینترنت و سایت‌های مختلفی که می‌تواند دانش را ذخیره و با یک جست‌وجوی سادۀ اینترنتی در اختیار ما قرار بدهد، چه لزومی دارد کتاب بخوانیم؟ البته ما بر کتابخوانی تأکید می‌کنیم و بستر آن اهمیتی ندارد. کتاب از تعریف گذشته‌اش که یک متن مکتوب بوده، فاصله گرفته، در بسترهای مختلفی ارائه می‌شود. کتاب در شکل فیزیکی می‌تواند پارچه‌ای، نایلونی یا مقوایی و همراه با لوازم جانبی باشد؛ تا در بسترهای دیجیتال که می‌تواند سادۀ متنی، یا همراه با صوت و تصویر باشد. هنوز هم شکل‌های جدید از کتاب در حال شکل‌گیری است. بنابراین وقتی از کتابخوانی سخن می‌گوییم، بستر آن فرقی ندارد. ولی یک ویژگی باید داشته باشد که آن را با خواندن متن‌های تکه‌پاره در تلگرام، یا جملات قصار، یا سخن بزرگان، متفاوت می‌کند. در واقع کتاب یک موضوع را در یک روند منسجم ارائه می‌کند و روایت منسجمی دارد.
حضور و میزان استقبال مردم در جام باشگاه‌های امسال چه تفاوتی با دوره قبل داشته؟ ابتدا باید ببینیم که می‌خواهیم استقبال از این نوع طرحها را با چه شاخصی بررسی کنیم. هنوز پروندۀ باشگاه‌ها به دست ما نرسیده که ببینیم چگونه گفتوگو کرده‌اند، چه میزان کتاب خوانده‌اند یا چه جور کتاب‌هایی خوانده‌اند، خیلی دقیق نمی‌توانیم بگوییم استقبال نسبت به سال گذشته چگونه بوده است.تنها دربارۀ آن بخشی می‌توانم توضیح بدهم که با اطلاعات فعلی به دست می‌آید. به این منظور دو شاخص در اختیار داریم: یکی تعداد باشگاه‌های تشکیل‌شده و دیگری میزان خرید کتاب از کتابفروشی‌ها. در بعضی از شهرها واقعاً استقبال بالا بوده و جام باشگاه‌ها چهرۀ شهر را عوض کرده است. مثل کاشان، نیشابور، رامهرمز، اوز، اصفهان، کلاله. در برخی شهرهای دیگر، این استقبال ممکن است کم بوده باشد. اما طبق ارزیابی از منظر خرید کتاب، متوجه شده‌ایم که در برخی جاها، مشکل از کمبود کتاب است. یعنی یا کتابفروشی خوب نداشته‌اند یا به سیستمی که به ما امکان ارزیابی می‌دهد، وصل نبوده‌اند.
در این مسیر با چه موانعی روبه‌رو شدید؟ موضوع مهمی که به نظر من باشگاه‌ها با آن روبه‌رو هستند اشکال در سیستم توزیع کتاب است چراکه کتاب‌های کودک و نوجوان باکیفیت، اغلب در چند شهر بزرگ کشور پیدا می‌شوند و در مابقی مناطق کشور، تعدادشان چندان قابل توجه نیست. ما برای اینکه در این باشگاه‌ها کتاب‌هایی مطالعه شود که حداقل کیفیت را داشته باشد، فهرستی تهیه کرده‌ایم که در واقع، نتیجۀ ارزیابی‌ها و داوری‌های نهادهای مختلف کودک و نوجوان دولتی و غیردولتی است. فهرست کتاب‌های برگزیدۀ جایزۀ کتاب سال، کانون پرورش فکری، شورای کتاب کودک، لاک‌پشت پرنده، جایزۀ شهید غنی‌پور، سامانۀ رشد آموزش و پرورش و... در تهیۀ فهرست کتاب‌های جام باشگاه‌ها استفاده شده‌اند. البته باشگاه‌ها محدود به این کتاب‌ها نیستند، اما به این کتاب‌ها 50 درصد تخفیف تعلق می‌گیرد تا با این روش تشویقی، کتاب‌های باکیفیت ارائه و خوانده شود. ویژگی اصلی این فهرست، تنوع موضوعی و رشته‌ای آن است. آنقدر متنوع است که هر کودک و نوجوانی، با هر سلیقه‌ای بتواند در آن کتاب‌هایی را پیدا کند.
احتمال انتخاب پایتخت کتاب کشور از میان شهرهایی که باشگاه کتابخوانی‌شان بیشترین فعالیت را داشته چقدر است؟ فهرست معیارهای داوری باشگاه‌ها و پایتخت کتاب، به یکدیگر ربطی ندارند و دو حوزۀ مستقل هستند. اما به دلیل اینکه سرمایۀ انسانی‌ای که در هرشهر در زمینۀ ترویج کتابخوانی فعال است، در هر شهر مشترک است، معمولاً در شهرهایی که فعالیت ترویجی‌شان بالاست یا ظرفیت احیاشدن با طرح پایتخت کتاب وجود دارد، معمولاً باشگاه‌ها هم پررونق‌تر هستند. البته چون پایتخت کتاب طرحی است که نهادهای مختلفی درگیر آن هستند، ممکن است شهرهایی را داشته باشیم که در باشگاه‌ها خیلی فعال باشند، ولی نتوانند به‌عنوان پایتخت کتاب مقامی کسب کنند. ولی برعکس آن حتماً وجود دارد. یعنی هر شهری که نامزد پایتخت کتاب شده، از نظر باشگاه‌ها هم موفق بوده است. مهم‌ترین نکته در این طرحها، اتکا بر ظرفیت‌های بومی و سرمایۀ انسانی بومی است. این طرحها، هیچ‌کدام نیاز به امکانات و پول زیاد ندارند. البته که ممکن است برخی شهرها، از امکانات بهتری برخوردار باشند، ولی این طرحها طوری طراحی شده‌اند که حتی اگر امکانات مالی هم نباشد، با ایده‌های ابتکاری و خلاقیت‌های فردی و جمعی و همگرایی و همراهی تمام دستگاه‌ها و نهادها و مردم، می‌توانند در این زمینه موفق باشند. با بازدیدهایی که بخصوص از روستاها داشته‌ایم، دیده می‌شود که در روستاهایی که دهیاری، شورای ده و همۀ نهادهای مردمی پشت این فعالیت قرار می‌گیرند، خیلی آسان‌تر انجام می‌شود و مروجان خلاق، امکان کار بهتری می‌یابند.
در این مسیر چقدر از حمایت سازمان‌ها و ارگان‌های فرهنگی برخوردار شده‌اید؟ در این چند طرح ترویج کتابخوانی، یعنی جام باشگاه‌ها، پایتخت کتاب و روستاها و عشایر دوستدار کتاب، مثل سازمان لیگ هستیم؛ یعنی باشگاه‌داری نمی‌کنیم! این راهی بود برای اینکه ظرفیت‌های بومی شناسایی و احیا شود. یعنی به جای اینکه برنامۀ متمرکزی از مرکز نوشته شود و بودجۀ مشخصی هم در اختیار شهرها قرار داده شود، این قصد وجود دارد که ظرفیت‌ها، سرمایۀ انسانی، مالی و... محلی و منطقه‌ای شناسایی شده و احیا شود. ضمن اینکه بستری برای بروز خلاقیت‌ها به وجود می‌آید. به این اعتبار، هیچ حمایت خاصی وجود ندارد و یک حمایت عمومی است که از همۀ باشگاه‌ها می‌شود. خود این برنده‌شدن به آنها امکانی می‌دهد که فضای بهتر و مساعدتری برای فعالیت پیدا کنند؛ هم در شهر و هم در منطقه مورد توجه قرار گیرند، تکثیر شوند و سیمای شهر خود را تحت تأثیر قرار دهند.
راهکارهای کتابخوانی و توسعه فرهنگ مطالعه/ یوسف مداحیان- نویسنده و مربی باشگاه‌های کتابخوانی به رامهرمز می‌توان به‌عنوان یکی از شهرهای موفق در دایر کردن باشگاه‌های کتابخوانی اشاره کرد، شهری که سال گذشته موفق به کسب عنوان برتر این جام شد. این در حالی است که مردم شهرستان رامهرمز بویژه قشر جوان، همچون مردم سایر شهرها، متأسفانه دستخوش تغییرات شگرفی در نوع رفتارها و تغییر نگرش از مطالعه کتاب به سمت دریافت اطلاعات و سرگرمی‌ها و برخی دلمشغولی‌های فضای مجازی در گوشی‌های تلفن همراه شده‌اند. این تغییر نوع نگرش طی سال‌های گذشته ضربات جبران‌ناپذیری بر پیکره نیمه‌جان فرهنگ مطالعه وارد کرده است که نیازمند توجه جدی مسئولان در ایجاد شیوه‌های نوین، آسان‌تر و ارزان‌تر برای دسترسی به مطالعه است. در این راستا، در رامهرمز طی سال گذشته، ایجاد باشگاه‌های کتابخوانی و فعالیت مستمر این باشگاه‌ها باعث شده حرکتی نوین و تازه در بین نوجوانان و جوانان به مطالعه ایجاد شود و با توجه به تلاش خوب مربیان این باشگاه‌ها تأثیری امیدوارکننده و رو به جلو در برخی از علاقه‌مندان به وجود آورده است. در حال حاضر اگرچه تعداد اعضای باشگاه‌ها با توجه به آمار جمعیتی شهرستان، از درصد بالایی برخوردار نیست، اما می‌توان امیدوار بود که با فعالیت‌های مستمر و پیگیر باشگاه‌های کتابخوانی، روندی رو به رشد رقم زده شود و این روند، با حمایت مسئولان از مربیان و باشگاه‌ها و علاقه‌مندان، اهدای بسته‌های تشویقی فرهنگی در طول سال، ایجاد مسابقات کتابخوانی، دیدار با نویسندگان محلی، تعامل با آموزش‌وپرورش، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، مدیران و معلمان مدارس میسر خواهد شد. به هرحال برگزیده شدن در هر همایش و جشنواره‌ای برای فعالان عرصه فرهنگ و هنر بسیار جذاب و تأثیرگذار خواهد بود؛ بویژه اگر مخاطبان نوجوانان و جوانان باشند، حضورشان می‌تواند بیشتر آنها را به سمت‌وسوی فرهنگ کتابخوانی سوق دهد. حضور باشگاه‌های کتابخوانی این شهر در دوره پیشین جام باشگاه‌های کتابخوانی کشور، اثرات بسیار خوبی داشته است و منجر به پرورش مربیان جدید و ایجاد باشگاه‌های جدید در شهرستان شده است. یکی دیگر از فعالیت‌هایی که در راستای ترویج کتابخوانی انجام می‌شود انتخاب پایتخت کتاب کشور است. پایتخت کتاب ایران عنوانی است که هرسال به یک شهر اعطا می‌شود که بر اساس نظر هیأت داوران، بهترین برنامه را برای ترویج کتابخوانی ارائه کرده باشد. این طرح، با مشارکت برخی از نهادهای دولتی و غیردولتی ازجمله سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، نهاد کتابخانه‌های عمومی و دیگر نهادها و سازمان‌های فعال و علاقه‌مند در این زمینه اجرا می‌شود. در برشمردن اهداف طرح انتخاب پایتخت کتاب ایران می‌توان به این موارد اشاره کرد: کمک به توسعه پایدار فرهنگی و اجتماع‌محور شهرها، انسجام‌بخشی به فعالیت‌های فرهنگی در شهرها با محوریت کتاب و کتابخوانی، کشف، جذب، ساماندهی و بهره‌گیری از امکانات و ظرفیت‌های محلی و بومی برای ترویج کتابخوانی و همچنین تقویت برنامه‌ریزی و نگاه به آینده در سطوح منطقه‌ای و محلی است. اقدامات زیربنایی در این رابطه شامل تأسیس نهادهای مرتبط به کتابخوانی ازجمله کتابخانه، واگذاری زمین، تأمین تجهیزات و امکانات زیربنایی، فعالیت‌های ترویجی شامل برگزاری مسابقات، جشنواره‌ها، نمایشگاه‌ها و هر فعالیتی است که به نحو مبتکرانه و خلاقانه‌ای به ترویج کتاب و کتابخوانی بینجامد. برای انتخاب روستاها و عشایر برگزیده دوستدار کتاب نیز باید شاخص‌هایی متناسب با نیازهای محلی، آیین‌های بومی و ارزش‌های دینی و ملی در نظر گرفته شوند تا تأثیرات پایداری در ارتقای سطح فرهنگ کتابخوانی داشته باشند، از تازگی و کیفیت در محتوا و شیوه اجرا برخوردار باشند، پوشش جمعیتی مناسب داشته باشند و بخصوص زنان، کودکان و نوجوانان را مورد توجه قرار دهند. از جمله برخی راهکارهایی که می‌توان برای بسترسازی و پایدار کردن اهداف فوق در جوامع شهری و روستایی به کار بست می‌توان به مواردی از این دست اشاره کرد: پرداخت اضافه‌کار در ازای کتابخوانی به کارگران برخی مجموعه‌ها، راه‌اندازی ایستگاه کتاب در مسیرهای پرتردد، قرار دادن میز مطالعه در سالن انتظار ادارات و نهادهای عمومی، انتشار کتاب‌های صوتی، راه‌اندازی ایستگاه‌های کتاب مجازی، راه‌اندازی پیک کتاب برای سالمندان و ناتوانان، قرار دادن قفسه کتاب در اتوبوس شهری و حمل‌ونقل عمومی، راه‌اندازی کتابخانه‌های اتوبوسی، تور اهدای کتاب در روستاها و حاشیه شهرها، تخفیف عوارض شهرداری برای کتابفروشی‌ها، ارائه تسهیلات لازم مانند زمین‌های مناسب برای تأسیس و توسعه کتابفروشی‌ها، تجهیز و راه‌اندازی چهارشنبه‌بازار کتاب برای مبادله کتاب‌های دست‌دوم و... . از اهداف این فعالیت‌ها، افزایش سرانه مطالعه کشور در سطح ملی و جهانی، افزایش مراجعه به کتابخانه، گسترش فضاهای فرهنگی مرتبط با کتاب و کتابخوانی، استفاده از کتاب برای کاهش آسیب‌های اجتماعی و بحران‌های اجتماعی و زیست‌محیطی، استفاده از کتابخوانی برای تقویت فرهنگ گفتوگو و مدارا از طریق کتاب، استفاده از کتابخوانی برای توانمندسازی زنان، کودکان و افراد محروم، استفاده از کتاب برای تقویت ارزش‌های انسانی و اخلاقی و از سویی برای افزایش دانش عمومی و مهارت‌های مردم، تعدیل بمباران اطلاعاتی رسانه‌های مجازی که در سال‌جاری در پایتخت فعلی کتاب ایران دنبال شده است. حال در این بین یکی از موانع گسترش کتابخوانی در شهرها، در دسترس نبودن کتاب برای عموم مردم است. برگزاری برنامه‌های گسترده با در دسترس قرار دادن کتاب بخصوص در مناطق محروم، باعث افزایش میزان کتابخوانی می‌شود.
منبع: ایران
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید