1395/2/25 ۱۰:۰۱
علی‌اصغر سیدآبادی علاوه‌بر نوشتن و پژوهش در زمینه ادبیات و شعر کودک و نوجوان که جوایز بسیاری نیز برای او رقم زده است، در سمت مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد نیز مشغول به کار است. او کتاب‌های فراوانی دارد که از آن میان می‌توان به «قصه‌های شیرین مغزدار» اشاره کرد که شامل پنج کتاب با عنوان‌هایی مثل «بچه‌های بز زنگوله‌پا کجا بودند؟» است.
سیدحسین رسولی: علی‌اصغر سیدآبادی علاوه‌بر نوشتن و پژوهش در زمینه ادبیات و شعر کودک و نوجوان که جوایز بسیاری نیز برای او رقم زده است، در سمت مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد نیز مشغول به کار است. او کتاب‌های فراوانی دارد که از آن میان می‌توان به «قصه‌های شیرین مغزدار» اشاره کرد که شامل پنج کتاب با عنوان‌هایی مثل «بچه‌های بز زنگوله‌پا کجا بودند؟» است. این نویسنده پرکار از فضای بیست‌و‌نهمین نمایشگاه کتاب راضی است و از استقبال مردم طبقه متوسط می‌گوید. از سوی دیگر آخرین کتاب او به نام «ماه بر ترک دوچرخه» در پنج جلد و با همت نشر ثالث به چاپ رسیده است. در روزهای شلوغ نمایشگاه به همراه حسن محمودی با این نویسنده و پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان با او به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
ابتدا علاقه داریم نظر شما را درباره نمایشگاه کتاب امسال بدانیم. این فضای فرهنگی را چگونه دیدید؟ استقبال خوب و فراگیری از این نمایشگاه شده است. ابتدا بسیاری از ناشران و مسئولان نظر مساعدی نسبت به استقبال مردم نداشتند. ولی قشر متوسط جامعه با امیدی که در جامعه شکل گرفته است در این فضای فرهنگی حضور یافتند و خوشبختانه کتاب‌های موردنیاز خود را هم خریداری می‌کنند. ما فکر نمی‌کردیم در این فرصت بسیار کم شهرداری تهران بتواند این نمایشگاه را مهیا کند. همان‌طور که می‌بینید شهرداری توانسته است این نمایشگاه را به‌رغم برخی کاستی‌ها برای مخاطبان کتاب آماده کند.
کتاب «ماه بر ترک دوچرخه» به چه نحوی آماده شده و چه موضوعاتی در آن پرداخت شده است؟ من اولین شعرهای زبان فارسی تا شعرهای همین سال‌ها را که معطوف به دهه ۱۳۸۰ می‌شود، در این کتاب گردآوری کرده‌ام. بسیار علاقه داشتم از همه زبان‌های ایرانی باشد ولی به علت‌های گوناگون تنها توانستم گزیده‌ای از شعر فارسی را تا اواخر دهه ۸۰ جمع‌آوری کنم. منتها کار اساسی‌ای که کرده‌ام این است که بتوانم سبک‌ها و دوره‌ها را به خوبی به مخاطب بشناسانم.
نکته‌ای اساسی که روی کتاب نیز ذکر شده این است که در «گزیده شعر فارسی برای نوجوانان» آثاری از قرن‌ها و سال‌های مختلف گرد آمده است. معیار شما دقیقا چه بوده است؟ این شعرها آیا برای روحیه نوجوانان مناسب است یا به‌طور کل به شعر فارسی برای آشنایی نوجوانان می‌پردازد؟ فرقی که این کتاب با آثار دیگر دارد این است که این شعرها مخصوص نوجوانان نیست. اینها شعر فارسی برای نوجوانان است.
با این وجود معیار شما به‌منظور انتخاب این شعرها برای نوجوانان چیست؟ من در جلد آخر این کتاب روش پژوهشم را توضیح داده‌ام. منتها به صورت خلاصه برای شما می‌گویم. من می‌خواستم یک گزیده شعر فارسی را به‌گونه‌ای انتخاب کنم که برای این زمانه باشد. این شعرها را طوری انتخاب کنم که خواننده امروزی به راحتی آنها را بخواند و بتواند با آنها انس بگیرد. مخصوصا اینکه افراد غیرمتخصص نیز به راحتی این آثار را بخوانند. من با دو چالش اصلی روبه‌رو بودم. پس من یک مخاطب نوجوان دارم و در وهله بعدی این شعر باید برای این زمانه باشد. مثلا ما با شاعری مثل خاقانی روبه‌رو هستیم که یک نوجوان باید بتواند شعر او را بشناسد و از طرف دیگر به راحتی بخواند. من شخصا یک دیدگاه در ادبیات کودک دارم. در این دیدگاه عنوان می‌شود ادبیات کودک یک کارکرد اصلی خود را نادیده گرفته است. یعنی ما باید به جای «فهم» به «ارتباط» توجه کنیم. ممکن است شعری عامدانه لغت‌های مشکلی داشته باشد که من آن را معنی کرده‌ام. همچنین شعرهای آسان را هم آورده‌ام. آثاری از بیژن نجدی و عباس صفاری که به راحتی خوانده می‌شوند. یعنی بسیاری از شعرها از آخر به اول باید خوانده شوند. فکر کنم روش درست خواندن این کتاب هم این باشد.
تعداد شاعران معاصر بسیار زیاد است. شما در انتخاب افراد گزیده عمل کردید؟ یا روش خاصی در این گردآوری داشتید؟ هرچه انتخاب شعرها به زمان ما نزدیک‌تر باشد با مشکل بیشتری مواجه می‌شوید. من ادعایی در این زمینه ندارم، زیرا شعر روزهای اخیر در حال «شدن» است و همچنان بسیاری از آنها در حال شعر گفتن هستند. سعی من این بود که افراد مهم از قلم نیفتند. مخصوصا زمان چاپ کتاب را هم مورد توجه قرار دادم. علاوه‌بر این به گزیده شعرهای مهم نیز توجه داشتم. گزیده‌هایی از باباچاهی، سپانلو و حتی ساعد باقری فهرست کردم. یک نظرسنجی نیز از مردم درباره 10 شاعر منتخب این روزها انجام دادم. این اطلاعات را جمع کردم و به فهرست نهایی رسیدم. رویکرد من بیشتر بی‌طرفانه است و یک نگاه اجتماعی و کیفی در آن حاکم است.
یکی از نکات اصلی این کتاب فصل‌بندی‌های آن است؛ مانند «شعر مبارزه» و «شعر اجتماعی» که توضیحات خاص خود را دارند. نظرتان در این مورد چیست؟ من نگاه تاریخی به جریان‌های شعری دارم ولی تاریخ را توضیح ندادم. در اصل، به نسبت تاریخ و شعر پرداختم. در دوره انقلاب از حمید سبزواری تا شاعران دیگر شعر آورده‌ام یا مثلا در «آستانه انقلاب» از «شب‌های گوته» نیز شعر آورده‌ام که حتی از احمد شاملو مطرح‌تر بودند و در گذر تاریخ دیگر اثری از آنها نمانده و احمد شاملو مهم‌تر شده است. در بررسی هر دوره تلقی از شعر تغییر کرده و هر دوره شاعرانی مخصوص به خود داشته است.
چه مدت صرف نوشتن این مجموعه شعر شده است؟ من اواخر دولت هشتم مدتی عضو گروه تالیف کتاب فارسی راهنمایی در آموزش و پرورش بودم. تجربه آموزنده‌ای بود؛ ولی ما چرخ پنجم گاری بودیم. من و هوشنگ مرادی‌کرمانی و چند دوست دیگر بودیم که تاثیری نداشتیم. همان‌جا فهمیدم چه حساسیت‌ها و چه نکاتی برای آموزش شعر فارسی به کودکان و نوجوانان وجود دارد. نتوانستیم آموزش را دگرگون کنیم ولی خودمان تغییر کردیم. مثلا متوجه شدم آموزش شعر باید از دوران معاصر شروع شود و به دوران گذشته برود. از سوی دیگر در نشر «افق» تاریخ تمدن و فرهنگ ایرانی را منتشر کردیم که من سرگذشت شعر فارسی را نوشتم. همان‌جا به شعرهای مختلفی برخوردم که مناسب نسل نوجوان بود.
به نظر می‌رسد نه‌تنها نوجوانان بلکه بزرگسالان نیز می‌توانند مخاطب این کتاب باشند؛ زیرا درک و دریافت نوجوانان نیز فراتر از تصور خیلی‌هاست. اینطور نیست؟ بله این کتاب برای تمام مخاطبانی که در زمینه شعر و تاریخ آن تخصص ندارند، مناسب و آموزنده است. من مشکلی داشتم که جالب است. کتابی را در نشر «افق» منتشر کردم که بیشتر از300 صفحه بود. اسم آن را گذاشته بودم رمان کودک ولی ناشر گفت که باید رمان نوجوان بشود و گفتند که حجم این کتاب بسیار زیاد است. حالا جالب است که این کتاب به چاپ سوم رسیده است و کودکان چهارم و پنجم ابتدایی آن را خوانده‌اند و بچه‌ها دوست دارند که کتاب حجیم باشد. در ترجمه کتاب از زبان دیگر به فارسی نیز چنین اتفاقاتی می‌افتد. مثلا شما وقتی کتابی را ترجمه می‌کنید که قهرمان آن هشت ساله است، در ترجمه سن آن بالاتر می‌رود و زبان و مباحث فرهنگی تغییر می‌کند.
منبع: فرهیختگان
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید