1395/12/11 ۰۷:۲۹
عصر دیروز مراسم پایانی نخستین دوره جام باشگاه‌های کتاب‌خــــوانــــــی با حضور فخرالدین دانش آشتیانی وزیر آموزش و پرورش و سیدرضا صالحی امیری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سینمای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار و باشگاه‌های برگزیده معرفی شدند. جام باشگاه‌های کتابخوانی، طرحی است که به همت معاونت فرهنگی وزارت ارشاد در قالب رویدادهای ترویج کتابخوانی در سطح کشور در حال برگزاری است. با علی‌اصغر سیدآبادی، مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی و کتابخوانی درباره این طرح نوپا به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
مهربانو ابدی‌دوست: عصر دیروز مراسم پایانی نخستین دوره جام باشگاه‌های کتاب‌خــــوانــــــی با حضور فخرالدین دانش آشتیانی وزیر آموزش و پرورش و سیدرضا صالحی امیری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سینمای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار و باشگاه‌های برگزیده معرفی شدند. جام باشگاه‌های کتابخوانی، طرحی است که به همت معاونت فرهنگی وزارت ارشاد در قالب رویدادهای ترویج کتابخوانی در سطح کشور در حال برگزاری است. با علی‌اصغر سیدآبادی، مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی و کتابخوانی درباره این طرح نوپا به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
طرح باشگاه‌های کتابخوانی به نظر شما چه اندازه می‌تواند در بالا بردن سرانه مطالعه در کشور موثر باشد؟ در شهرهایی که تعداد قابل توجهی باشگاه در حال فعالیت است، فروش کتاب کودک و نوجوان افزایش یافته است. همچنین چون بخشی از این جریان نامه‌نویسی به نویسندگان و فیلم ساختن در معرفی کتاب بوده، تعداد زیادی فیلم و نامه به دبیرخانه رسیده است که نشان می‌دهد بچه‌ها این کتاب‌ها را خوانده‌اند.
یک عضو باشگاه کتابخوانی از چه مزیــت های تشویق‌کـــنــنده‌ای برخوردار است؟ مهم‌ترین مزیت برای اعضا جذابیت کارجمعی و مشارکتی است. دور هم جمع شدن، طراحی فعالیت، تاثیر‌گذار بودن و مشارکت در یک کارجمعی برای بچه‌ها لذت‌بخش است. با این حال ارائه تخفیف در خرید کتاب هم می‌تواند بخشی از این مزایای تشویقی باشد و همچنین امکان رقابت در سطح ملی.
در طول مدتی که این طرح اجرایی شده است، چه تغییر محسوسی در کتابخوانی مشاهده کرده‌اید؟ در شهرهایی که اجرا شده، به‌خصوص در شهرهای کوچک‌تر اتفاق‌های شگفت‌انگیزی افتاده است. ما باور نمی‌کردیم که اگر یک ایده خوب باشد، این همه نیروی داوطلب و مردمی برای ترویج کتابخوانی بسیج شوند بدون اینکه مزد و مواجبی دریافت کنند.
نقطه هدف این طرح و افق پیش روی آن را چگونه ارزیابی و پیش‌بینی کرده‌اید؟ اولین نکته درباره باشگاه‌ها ساختار غیردولتی آن است. این باشگاه‌ها کاملا مردمی و داوطلبانه شکل گرفته‌اند و هماهنگ‌کنندگان و تسهیل گران برای تشکیل این باشگاه‌ها مزایا و دستمزدی دریافت نمی‌کنند، بنابراین می‌توانیم امیدوار باشیم که فعالیت‌شان ادامه خواهد یافت. دومین نکته اینکه بزرگسالان مربی یا رئیس نیستند، بلکه تسهیل‌گر و هماهنگ‌کننده‌اند و این باعث می‌شود که بچه‌ها لذت بیشتری از حضور در باشگاه‌ها ببرند. افق پیش روی این فعالیت گسترش آن است، منتها گسترش کنترل شده و متناسب با ظرفیت آموزش آن. در همه این شهرهایی که باشگاه‌ها اجرایی شده‌اند، کارگاه‌های آموزشی ترویج کتابخوانی برای هماهنگ‌کنندگان برگزار شده است. در ۱۰۲ شهر بعدی هم کارگاه برگزار خواهد شد. معمولا در این کارگاه‌ها معلمان و مربیان و کتابداران شرکت می‌کنند. حتی اگر آنان موفق به تشکیل باشگاه نشوند، این کارگاه‌ها برایشان مفید و برای ترویج کتابخوانی مثمرثمر خواهد بود.
ارتباط این طرح در حوزه کودکان و نوجوانان تا چه اندازه منفک از وظیفه‌ای است که آموزش و پرورش و کانون پرورشی کودکان و نوجوانان در سطح کشور باید انجام بدهند؟ این طرح در واقع وابسته به هیچ نهاد حتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیست، اما ظرفیت‌هایی که وزارتخانه‌هایی مثل آموزش و پرورش و کانون پرورش فکری دارند، می‌تواند این طرح را گسترش بدهد و تاثیرگذارتر بشود. در برخی شهرهایی که آموزش و پرورش و وزات فرهنگ و ارشاد اسلامی همراهی کامل داشتند، اتفاق‌های خیلی خوبی افتاده و بسیار موثر بوده است. قصدمان این است که دور دوم با همکاری نزدیک وزارت آموزش و پرورش و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان باشد.
یکی از ایده‌هایی که در دوره اخیر در حال اجراست، طرح پایتخت کتاب است. در این راستا امسال شاهد بودیم که نمایشگاه کتاب از مشهد به نیشابور منتقل شد یا از اصفهان به کاشان رفت. حالا هم بوشهر به‌عنوان پایتخت کتاب انتخاب شده است. در حالی که در این شهرها کتابخانه‌های عمومی و کتابفروشی‌های فعال و مناسب نیاز جمعیت آنهاکافی نیست. این انتقاد وجود دارد که چرا به جای این کارها، حرکت‌های بنیادین صورت نمی‌گیرد؟ اتفاقا انتخاب پایتخت کتاب یک کار بنیادین است. به چه معنی؟ برخی منتقدان گمان می‌کنند شهری به‌عنوان پایتخت کتاب انتخاب شود که زیرساخت‌های مناسب و کارنامه خوبی در گذشته داشته باشد، در حالی که هدف انتخاب پایتخت کتاب توسعه کتاب و کتابخوانی است. رقابت در انتخاب کتاب بر داشته‌ها نیست، رقابت بین برنامه‌ها برای توسعه است، در واقع مسابقه اراده تغییر و اراده گسترش کتابخوانی است. در انتخاب پایتخت کتاب، شهرها پرونده‌ای به امضای شهردار (به نمایندگی از نهادهای عمومی و غیردولتی) و رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی (به نمایندگی از نهادهای دولتی) ارائه می‌دهند. در این پرونده تمام فعالیت‌هایی را که قرار است در سال آینده انجام بدهند، همراه با مبلغ مورد نیاز و نحوه تامین مبلغ و جزئیاتی دیگر ارائه می‌دهند. در واقع همه ظرفیت‌های شهر برای کتابخوانی بسیج می‌شوند؛ ظرفیت‌های صنایع و دستگاه‌های اجرایی و عمومی. به این دلیل که انتخاب پایتخت کتاب فعالیتی بنیادین است. با این همه دبیرخانه انتخاب پایتخت کتاب مثل سازمان لیگ در فوتبال و فقط برگزار‌کننده رقابت است. ساخت کتابخانه یا تاسیس کتابفروشی و... در حوزه وظایفش نیست. با این حال به دلیل اینکه ممکن است در برنامه شهرها ساخت کتابخانه و کتابفروشی هم باشد، در این زمینه‌ها هم موثر است. اصل مشکل دست‌کم در بحث کتابفروشی کاهش میزان مراجعه به کتابفروشی‌ها و اقتصادی نبودن آن است و هدف اصلی انتخاب پایتخت کتاب ترویج کتابخوانی، یعنی افزایش مراجعه‌کنندگان به کتابفروشی‌ها و کتابخانه‌هاست. به نظرم در بحث کتاب بنیادی‌ترین کار افزایش تقاضاست و آن با ترویج کتابخوانی حاصل خواهد شد.
یکی از معضل‌های اساسی سیستم پخش کتاب در شهرستان‌هاست. آیا باشگاه‌های کتابخوانی می‌تواند تحولی در سیستم پخش و توزیع به وجود بیاورند؟ به نکته خوب و درستی اشاره کردید. یکی از دشواری‌های برگزاری جام باشگاه‌های کتابخوانی کودک و نوجوان در همین نقطه بود. بر اساس طرح بچه‌ها باید به کتابفروشی مراجعه کنند و کتاب بخرند، اما بسیاری از شهرها کتابفروشی خوب ندارند یا اگر داشته باشند کتاب خوب راهی در آنها ندارد و بسیار سخت بود قانع کردن کتابفروشان برای ارائه کتاب‌های کودک و نوجوان.
در این طرح از کدام نویسندگان و کتاب‌ها بیشتر استقبال شده است؟ با توجه به اینکه بیش از ۶۰۰ کتاب فهرست شده بود که بر اساس انتخاب تمام نهادهای معتبر دولتی و غیردولتی تهیه شده بود، پراکندگی در انتخاب‌ها زیاد بود، اما در مجموع در میان مولفان کتاب‌های فرهاد حسن‌زاده و در میان مترجمان کارهای محبوبه نجف‌خانی با استقبال روبه‌رو شده بود.
منبع: فرهیختگان
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید