مقاله

به مناسبت تکريم مرحوم آيت‌الله دکتر سيد محمدحسيني بهشتي‏‎ ‎طاب ثراه قال رسول‌الله صلي‌الله عليه و آله و سلم: «الا و في ايّام دهرکم نفحات الا فتعرّضوا لها (فترصدوا): در دوران زندگاني شما فرصتهايي پيش مي‌آيدکه همچون نسيم گذراست، کمين کنيد که آن فرصتها را دريابيد.»‏ ‎ـ

بدون شک، فوکو را باید در شمار مهم‌ترین و تاثیرگذارترین فیلسوفان قرن بیستم جای داد. ترجمه و انتشار آثار فوکو از زمان حیات کوتاه اما بسیار پربار او به زبان‌های انگلیسی و اغلب زبان‌های زنده دنیا از جمله فارسی آغاز شد و مباحث وی به‌ویژه در نظریه‌پردازی مفهوم قدرت به مثابه شالوده اساسی جامعه مدرن، به سرعت در تمام جهان گسترش یافته و به اندیشه‌ها، کتاب‌ها و رساله‌ها و پژوهش‌های بی‌شماری دامن زد.

نلسون ماندلا، اسطوره نامدار افریقا و جهان آخرین روزهای عمر پرافتخار خود را می‌گذراند. او که در شش ماه گذشته به علت عفونت ریه بارها در بیمارستان بستری شده، وصیت کرده است که در روستای گونو (Qunu) واقع در استان کیپ شرقی، منطقه‌ای که آغازین سال‌های کودکی خود را سپری کرده بود، دفن شود.

شک نیست که بزرگترین عامل پیشرفت تولید است. هر ملتی که تولید کند هم ثروتمند است، هم با ثبات و هم قدرتمند، طبیعی است که چنین ملتی از فرهنگ بالنده برخوردار خواهد بود. تولید فقط پدیدآورندۀ ثروت و قدرت نمی‌باشد بلکه اعتماد به نفس ملی به وجود می‌آورد و در هر زمینه سازنده و در هر عرصه‌ای بالنده است.

آشنایی من با مرزبان به سال ۱۳۳۳ و زمانی که هنرجوی هنرستان بودم، برمی‌گردد. در آن سال و سال‌های پس از آن مرزبان معلم زبان انگلیسی ما بود. اما علاقة وی به هنر او را اغلب از تدریس زبان به تاریخ هنر معاصر می‌کشاند و بحث‌های داغی را موجب می‌شد. آشنایی و تسلط او به هنر و جهت‌گیری‌های خاصش شور و شوقی در دل ما می‌افکند و تا ساعت‌ها پس از کلاس ادامه پیدا می‌کرد. اما این تازه آغاز کار بود، زیرا چنانکه خواهم گفت چند سال بعد سرنوشت مرا بیش از پیش به مرزبان نزدیک کرد.

پیام کوتاه بود: حسن لاهوتی در گذشت. آن قامت بلند با چشمان پُف کردۀ نافذ که در آستانۀ اتاقم در انتشارات علمی و فرهنگی و صدایی خسته و محزون، سراغ از استاد پرویز اتابکی می‌گرفت و خود را حسن لاهوتی می‌نامید هنوز هم پیش چشمان است. دیداری که چندی بعد به حضور حضرت مولانا به دوستی انجامید. ترجمۀ شرح مثنوی معنوی مولوی (اثر نیکلستن) به قلم او، در روزگاری که دل گذارم را به مشهد انداخته بود، در انتشارات علمی و فرهنگی جامۀ طبع بر تن می‌کرد.

شیوه‌نامه باید قبل از شروع کار آماده باشد، در غیر این صورت قابل تصور نیست که کار چگونه براساس ضوابطی که 29 سال بعد از آغاز کار تدوین شده پیش رفته است. به خصوص، ساختار الفبایی دائرةالمعارف ایجاب می‌کند که اولین و آخرین مقاله‌اش ضوابط یکسان داشته باشند

آنچه در پی می آید، «حسب حال» هایی است که دکترنصرالله پورجوادی در صفحه فیس بوک خود نگاشته است. برخی موجز و کوتاه و برخی مفصل تر. اغلب آنها به اتفاقات اجتماعی و فرهنگی این روزها پرداخته و نویسنده از نگاه خودمانی مطالبی زا قلمی کرده است. برخی از آنها را می خوانید:

مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهش‌های ایرانی و اسلامی) که ابتدا بصورت بنیاد و سپس به مرکز تبدیل گردید و بعدها عبارت مرکز پژوهشهای ایرانی و اسلامی بدان افزوده شد در اسفند سال 1362 تأسیس شد. هدف از تأسیس چنین مرکزی پژوهش در پهنه وجوه مختلف فرهنگ و تمدن ایرانی و اسلامی بوده که از جمله آن نوشتن دائرةالمعارفهای عمومی؛ اسلامی؛ تخصصی و دیگر کتابهای مرجع و منابع مستند علمی می‌باشد.

اگر کسي از شرايط ديالوگ با متن انديشه شريعتي برخودار شود و بتواند به ارتباطي راستين و حقيقي با تفکر او نائل آيد، آنگاه برايش تندي و گزندگي اين سخن نابهنگام و خلاف آمد نگارنده که «شريعتي، چهره اي يگانه نه تنها در تاريخ تفکر معاصر ما، بلکه در کل سنت تاريخي ماست» بسيار، بس بسيار، کاسته خواهد شد.