گفتگو

مرتضی گلپور: رئیس جمهوری هم به عنوان یک چهره سیاسی و هم در کسوت یک عالم دینی، چندین بار جامعه را به صلح و بخشش فراخوانده است. که مبنای آن، سیره پیامبر اکرم (ص) است، حجت الاسلام والمسلمین دکتر داوود فیرحی،صاحبنظر در حوزه فلسفه سیاست و استاد دانشگاه تهران در گفت‌و‌گو با «ایران»، فراخوان رئیس جمهوری به صلح را از زاویه تاریخ و نصوص دینی، ریشه‌یابی کرده است. فیرحی بر این عقیده است که خشونت، در تمدن‌ها و ادیان مختلف، بویژه در دین اسلام، عمر کوتاه‌تری در قیاس با صلح دارد.

هر آهنگسازی می‌تواند از هر تکنیک جهانی و هر دستاوردی که در موسیقی است استفاده کند و مشکلی هم وجود ندارد. ما برای گوش آدم‌ها موسیقی می‌نویسیم و زمانی که آن شخص آن صوت و قطعه را می‌شنود باید حتماً نشانی از فرهنگ بومی و هویت ایرانی در آن بکار رفته باشد و این کار بستگی به توانایی آن آهنگساز دارد که آیا می‌تواند این تکنیک‌ها را در خدمت آن موسیقی به کار ببرد یا فقط یک تقلید ناقص و بی‌هویت از یک موسیقی بیگانه است مهدوی: امروزه تعدادی از دانشجویانی که در زمینه موسیقی آموزش دیده‌اند و تخصص پیدا کرده‌اند و تعدادشان هم نسبت به قبل از انقلاب بیشتر است متأسفانه علیه استادان خود طغیان می‌کنند و بر این تصورند که به جایی رسیده‌اند و هر چه به موسیقی مغرب زمین و اروپا نزدیک ترمی شوند بر این باورند که مثلاً جهانی شده‌اند و این‌گونه می‌خواهند خود را مطرح کنند و به نوعی معضل اجتماع و هنر شده‌اند پژمان:

«ادبیات و انقلاب» یورگن روله، روایت زندگی پرتلاطم نویسندگان و شاعرانی است که در آرزوی تحقق جامعه‌ای انسانی‌تر، امید به صدای برآمده از انقلاب اکتبر روسیه داشتند. روله در این کتاب به تاثیر مارکسیسم حاکم بر شوروی بر ادبیات قرن‌بیستم جهان پرداخته و علی‌اصغر حداد این کتاب را در سه‌جلد به فارسی ترجمه کرده است. جلد اول و دوم که پیش‌تر منتشر شده بودند به نویسندگان روسیه و آلمان مربوط بودند و به‌تازگی نیز جلدسوم این کتاب که به نویسندگان دیگر نقاط دنیا پرداخته، منتشر شده است. روله در جلدسوم که این جلد هم توسط نشر نی به فارسی منتشر شده، به تاثیر مارکسیسم بر نویسندگانی چون کامو، سارتر، سلین، ژید، الوار، آراگون، سیلونه، پاوزه، موراویا، دوس پاسوس، همینگوی، تاگور و... پرداخته است. گفت‌وگوی حاضر با علی‌اصغر حداد به مناسبت انتشار جلد سوم «ادبیات و انقلاب» صورت گرفته و البته از آنجا که این آخرین جلد این کتاب است، به ایده‌های مشترک کتاب در هر سه‌جلد نیز پرداخته‌ایم. همچنین در بخشی از این گفت‌وگو، درباره ارتباط نویسندگان و شاعران ایرانی با مارکسیسم و حزب‌توده هم صحبت شده و حداد در جایی از این گفت‌وگو می‌گوید: «اشکال چیز دیگری بود، اشکال از مسکو و از دستوری بود که از آنجا می‌آمد.

برای توصیف فلسفه در روسیه معاصر تصاویر گوناگونی می‌‌توان ارایه كرد. اما به نظر می‌‌رسد نقشه این تصاویر متكثر در به تصویر كشیدن فلسفه در روسیه امروز چندان روشن و واضح نیست. پیش‌تر این تكثر به دلیل مخالفت میان جهت‌گیری حزب حاكم و فلسفه مخالف حزب در ابتدای شكل‌گیری شوروی سابق بوده است اما هم‌اكنون تكثر فلسفی رایج شكل متفاوتی از انتقادهای احساساتی به خود گرفته است. امروز تعدد نگرش‌های فلسفی توسط نهادهای جدی فلسفی حمایت می‌‌شود: مراكز آموزشی، ناشران روشنفكر و گروه‌های متعدد فلسفی و این موجب گسترش نگاه‌ها و پیشرفت فلسفه در روسیه شده است. اما به نظر می‌‌رسد فلسفه در روسیه امروز آزاد شده است و برای به خدمت گرفتن به نفع ایدئولوژی حاكم به كار نمی‌رود.

اگر زیست‌شناسی تا قبل از داروین به حیات خود به عنوان یك علم مستقل ادامه می‌داد، بعد از او دیگر چنین سرنوشتی نداشت. داروین با ارایه نظریات جدیدش نه تنها زیست‌شناسی را با یك تغییر چارچوبی (پارادایم شیفت) دچار كرد بلكه به وادی‌هایی وارد شد كه تا پیش از او، این وادی‌ها در انحصار الهیات و فلسفه بوده است. اگر در ابتدا بحث‌های زیست‌شناسی تنها محدود به پرسش‌هایی از منشأ حیات بود، امروزه زیست‌شناسی به همراه فلسفه در مباحث اخلاق و رفتارشناسی هم ورود پیدا كرده است. یكی از كتاب‌هایی كه در این باب نوشته شده است، كتابی است تحت عنوان «در آمدی معاصر بر فلسفه زیست‌شناسی» كه از مجموعه‌های فلسفه معاصر راتلج است.

ازآن هنگام که خداوند روح خود را در وجود بشر دمید و انسان خلق شد، تفکر، پویایی، خلاقیت، هنر و تمامی صفات خداوند باری تعالی نیز در فطرت انسان ها نهادینه شد با این باور که خلاقیت و آفرینش زیبایی جزو لاینفک ذات و فطرت آدمی است لذا همه انسان ها را بالقوه می توان هنرمند وخلاق نامید .

كمتر واژه‌ای را در علوم انسانی می‌توان یافت كه همگان روی آن اتفاق نظر داشته باشند و به یك تعریف واحد از آن برسند. واژه‌های فرهنگ و سیاست هم مشمول همین قاعده می‌شوند و اتفاقا در این دو واژه عدم اجماع بیش از بقیه به چشم می‌آید. وقتی بخواهیم از نسبت این دو صحبت كنیم كار به مراتب سخت‌تر می‌شود. چرا كه ابتدا باید مشخص كرد مراد ما از فرهنگ و سیاست چیست؟ این امر سخت را با دكتر حمید عضدانلو در میان گذاشتیم و از او خواستیم كه از نسبت میان سیاست و فرهنگ، روشنفكر و فرهنگ و همچنین فرهنگ دولتی سخن بگوید. حمید عضدانلو كه این روزها در امریكا اقامت دارد و مشغول تدریس است، سوال‌های ما را بی‌پاسخ نگذاشت و به صورت مكتوب به آنها جواب داد.

مجتبی مینوی در سراسر عمر ادبی اش، که دامنۀ آن نیم قرن تمام را در بر می گیرد، همواره خود را به عنوان یک منتقد سختگیر و یک پژوهشگر ستیهنده شناسانده است، و غالباً طرح و انتشار نظریات او مباحثات و گاه مناقشات فراوان در پی داشته است. بنابراین طبعاً هیچ ضرورتی ندارد که همۀ نویسندگان « کتاب امروز » با همۀ گفته های استاد مینوی موافقت مطلق داشته باشند، و لیکن آنها را این را مسلم می دانند که شنیدن نظریات مردی چون مینوی که، علاوه بر داشتن مقام بلند در عالم تحقیق، از بدو پیدایش جنبش جدید ادب فارسی در متن آن قرار داشته است همواره یک فرصت مغتنم خواهد بود.

تعطیلی اركستر سمفونیك تهران كه حالا چند سالی است به درازا كشیده شده و حتی دولت تدبیر و امید هم نتوانسته با امیدی كه در دل اصحاب موسیقی كاشته تدبیر درستی برای آن بیندیشد، نهادها و سازمان‌های دیگر كشور را به هیاهوی تشكیل اركستری تازه انداخته است. اركستر «شهر تهران» كه نام درخشان نادر مشایخی را به عنوان رهبر یدك می‌كشد به همت شهرداری تهران و خانه هنرمندان پنجشنبه گذشته كار خود را به طور رسمی آغاز كرد تا در این زمستان پرهیاهوی موسیقی تفریحی، مجالی هم برای ارایه قطعات هنری آهنگسازان كلاسیك غربی باشد.

سال‌های دانشجویی این بار با پدر جامعه‌شناسی ارتباطات، دکتر باقر ساروخانی ورق خورد. او از نخستین‌هایی بود که در سال 1352 به تدریس جامعه‌شناسی ارتباطات در دانشگاه تهران پرداخت و کار خود را با شش دانشجو آغاز کرد. از دیگر فعالیت‌های علمی وی آموزش درس «جامعه‌شناسی خانواده» از سال 1347 در دانشگاه تهران است. تلاش‌های ساروخانی موجب پیدایش گرایش جدیدی تحت عنوان «جامعه‌شناسی خانواده» در دوره‌های کارشناسی و کارشناسی ارشد در دانشگاه‌های ایران شد.