گفتگو

«خرده ‌بورژوا، محافظه‌كار، هرهری باور، ترسو، مبتذل، نان‌ به‌ نرخ‌ روز خور، میان‌مایه، ولنگار، غرغرو و همیشه ناراضی، كارمندصفت و... » اینها تنها بخشی از اتهاماتی است كه چپ و راست، روشنفكر و غیرروشنفكر، بالا و پایین، نشسته بر جایگاه قدرت یا ایستاده در مقابل آن و... خطاب به آنچه «طبقه متوسط» می‌نامیم، وارد می‌كنند؛ البته همانطور كه مراد ثقفی در كتابش نشان می‌دهد، سهم چپ‌گرایان در اظهاراتی از این دست و حمله به گروه‌های میانی جامعه قابل توجه‌تر است

«البرز سادسایف» استاد زبان‌های باستانی و مدرس زبان فارسی در دانشگاه ولادی قفقاز است. او به همراه یکی دیگر از اساتید این دانشگاه، «آلان اگیف» برای برقراری هر چه بیشتر ارتباطات فرهنگی میان ایران و جمهوری فدرال روسیه در هفته‌ای که گذشت در ایران حضور پیدا کرده بودند.

تنها کسی که موفق شد با ذبیح‌الله منصوری در طول حیاتش مصاحبه کند، اسماعیل جمشیدی بود؛ او حاصل ۵ گفت‌وگوی خود را در کنار مجموعه مقالاتی دربارۀ او با عنوان «درباره ذبیح‌الله منصوری» در سال ۱۳۶۷ منتشر کرده است؛ همین بهانه خوبی است تا به گفت‌وگو با او بنشینیم. اسماعیل جمشیدی با داشتن بیش از ۵۰ سال سابقۀ روزنامه‌نگاری، آثاری چون «خ‍ودک‍ش‍ی‌ ص‍ادق‌ ه‍دای‍ت»، «ح‍س‍ن‌ م‍ق‍دم‌ و ج‍ع‍ف‍رخ‍ان‌ از ف‍رن‍گ‌ آم‍ده»‌، «زن‍دگ‍ی‌ و م‍رگ‌ ص‍م‍د ب‍ه‍رن‍گ‍ی»‌ و «گ‍وه‍ر م‍راد و م‍رگ‌ خ‍ودخ‍واس‍ت‍ه»‌ را در کارنامۀ خود دارد.

از بزرگان موسیقی ایران است و شاید بهتراست بگوییم برگی ازتاریخ کهن وغنی موسیقی ایران زمین. سخن از استاد حسن کسایی است؛ موسیقیدان و نوازنده بی‌بدیل نِی و سه‌تار. ساز نی با نام او گره خورده و خالق تحولی عظیم در این ساز است. او نام آشنای موسیقی ایران است و به قول هوشنگ ابتهاج «شکایت شب هجران که می‌تواند گفت حکایت دل ما با نی کسایی کن». علاقه‌مندی کسایی به موسیقی به دوران کودکی اش برمی‌گردد و درمکتب مهدی نوایی از شاگردان نایب اسدالله تلمذ کرده است.

اگر مروی بر تاریخ تفکر سرزمین‌مان داشته باشیم، به ندرت ردپای زنان متفکر را می‌بینیم و شاید هم اصلا نبینیم! البته این امر خاص جامعه فکری ما نیست و همه جوامع کم و بیش به نوعی با غیبت زنان در تاریخ تفکرشان مواجه هستند اما چرا؟ برخی تحلیلگران فرصت‌های نابرابر جنسیتی را به عنوان جدی‌ترین دلیل این غیبت مطرح می‌کنند.

ایران و روسیه دو کشور همسایه با مرزهای مشترک آبی با سابقه ارتباطات اقتصادی و فرهنگی طولانی هستند؛ تا جایی که بر طبق شواهد، اولین ترجمه‌های ادبیات کلاسیک فارسی در روسیه، در قرن هفدهم میلادی پایه‌گذاری می‌شود، اما در قرن نوزدهم و پس از گسترش روابط سیاسی، فرهنگی و اقتصادی ایران و روسیه، ارتباط ادبی آن‌ها هم گسترش می‌یابد و به اوج می‌رسد.

برای طرح پرسش‌هایی از این دست با خانم دکتر ناهید غنی، نویسنده و پژوهشگر فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران از دانشگاه سایمون فریزر (SFU) کانادا گفتگو می‌کنیم. خانم غنی علاوه بر نگارش مقالاتی در زمینه قوانین ازدواج در ایران باستان بر اساس متون فقهی زرتشتی، نویسنده کتابی با عنوان بررسی چند متن کهن فارسی-یهودی (۱۳۸۸) هم هست.

ذوق و سلیقه جامعه و بالطبع تربیت و پرورش آن، همواره یكی از اصلی‎ترین دلمشغولی‎های سیاستگذاران فرهنگی از یك سو و روشنفكران و هنرمندان و منتقدان هنری و ادبی از سوی دیگر، بوده و هست. حتی نكته شگفت‌انگیز آنكه روشنفكران و نخبگان فكری جامعه، هر چقدر هم كه به شكل تاریخی در تقابل با قدرت قرار بگیرند، در این مساله خاص گویی با آن هم دست هستند و معتقدند كه باید عامه را تربیت كرد.

امروز شش سال از درگذشت استاد جلیل شهناز می‌گذرد، 27 خرداد ماه سال 1392 بود. هنرمندی که تار با پود روزها و روزگار او گره خورده است و او را شهنواز تار ایران لقب می‌دهد و براستی این نام برازنده قامت هنری جلیل شهناز است. این نوازنده تار در طول زندگی هنری خود با هنرمندان بسیاری از جمله فرامرز پایور، حبیب‌الله بدیعی، پرویز یاحقی، همایون خرم، علی تجویدی، امیر ناصر افتتاح، جهانگیر ملک، حسن کسایی، سید محمد موسوی، تاج اصفهانی، ادیب خوانساری، عبدالوهاب شهیدی، اکبر گلپایگانی، حسین خواجه امیری، محمد رضا شجریان، شهرام ناظری و... همکاری داشته‌ است.

دکتر علی شریعتی، در تاریخ معاصر ما همواره به‌عنوان یک روشنفکر اثرگذار شناخته می‌شود چراکه پیوسته دغدغه مسائل معاصر خود را داشت و به باور بسیاری از متفکران، شیوه اندیشیدن او هنوز هم می‌تواند راه‌حلی برای چالش‌های امروز جامعه ایرانی و مسائل ایرانیان باشد. اما اینکه چطور می‌توان از دستگاه فکری او برای حل مسائل امروز جامعه بهره گرفت جای بحث بسیار دارد.