کهنه یادداشت

دوره‌ی سلطنت شاه طهماسب به ظهور آثار هنری بسیار برجسته، عصر صفوی را بر دیگر اعصار و قرون برتری بخشیده و شهرت جهانی داده است. آقامیرک و میرمصور از استادان معروف علوی‌نسب آن عصرند که به تذهیب و مینیاتورسازی در کتابخانه‌ی شاهی اشتغال داشته‌اند.

در زمینه نثر نویسی، به‌ویژه آنچه تعلق به قصه نویسی در سبک رئالیسم داشت، صادق هدایت در دهه آخر عمر خود پرآوازه‌ترین طلایه‌دار ادبیات عصر شد.

دو سال پیش، 19 یا 20 فروردین 1330 صادق هدایت، بزرگترین نویسندۀ معاصر ایران، در دنبالۀ کوتاه آخرین سفرش به خارج، در شهر پاریس، خودکشی کرد.

یکی از سرگرمی‌های مردم در روزگاران بسیار دور، نظر کردن بر آسمان و تعقیب حرکت اجرام آسمانی بوده‌ است. انسانی که از چندی و چونی این گوی‌های نورانی آگاه نبود، هر روز روشنان فلکی را می‌دید که در آسمان ظاهر می‌شوند و از مشرق به مغرب در حرکت‌اند و در فصلهای مختلف جابجا می‌شوند.

بیماری وبا را «مرض موت» و یا «مرگامرگی» نامیده اند. وبا از خصوصیات سرزمین های عقب افتاده و از عوامل عقب ماندگی است. از جهتی زادۀ فقر است و از جهتی موجد فقر، قحطی می آورد و به دنبال قحطی می آید. معمولاً دامنگیر مردمی است که از وسایل مقدماتی بهداشت و تأمین اجتماعی برخوردار نیستند و در بروز بلا محکوم به توقف اند و محروم از فرار.

یکی از وقایع قابل رسیدگی و مهم دوران پادشاهی شاه عباس دوم صفوی که ذکر آن به مانند بسیاری دیگر از مسائل مربوط به حیات اجتماعی مردم، در متن حوادث تاریخی مذکور نیست ضرب بیش از اندازۀ پول در دورۀ آن پادشاه است. به صورتی که منجر به سقوط وضع ثابت پول و طبعاً موجب تورم و سختی معیشت میان طبقات مردم شده بوده است.

دانشمندان و مورخین، بر اساس مدارک موجود تاریخی و مذهبی و هم چنین آثار و شواهد و مدارک باقیمانده از دوران های تاریخی بین النهرین که در حفاری های مختلف به دست آمده بود، تقریباً از حدود یک قرن پیش، نظریاتی درباره ایلام و تمدن آن که بنا بر اساس این مدارک مناطق کوهستانی و دشت های شرقی بین النهرین را فرا می گرفت، ابراز داشته اند.

در دومین کنگرۀ تحقیقات ایرانی که در شهریور سال 1350 در شهر مشهد برگزار شده است دربارۀ جامع ناصری شیخ سیف الدین علی استرآبادی سخن راندم.

راه درست و صحیح کار آن است که برنامه روشن و نظام‌یافته‌اى براى طرح مفاهیم جدید و واژه‌هاى متناظر آنها طراحى گردد. در واقع اگر نخواهیم زورمدارى را در این زمینه مسندنشین سازیم و غرور شبه‌عالمانه را به جاى تواضع و فروتنى عالمانه بنشانیم، نباید با تفرعن بگوییم ما سخن خود را مى‌گوییم، دیگران نیز موظفند خود را برکشند و به فراز آورند. زکات علم در همین جا ظهور و بروز مى‌کند.

اشاره: مرحوم دکتر حبیبی سالها ریاست فرهنگستان زبان و ادب فارسی را عهده‌دار بود و در این خصوص کارها کرد و سخنها گفت و نوشت که هنوز خواندنی و آموزنده است؛ از جمله مطلب زیر که در «زندگینامه و خدمات علمی و فرهنگی مرحوم دکتر حسن حبیبی» آمده که به همت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در دسترس عموم قرار گرفته است.