کهنه یادداشت

خدمات ادوارد براون با ایران و ایرانی گرچه شناخته تر از آن است که به توضیح چندانی احتیاج داشته باشد، ولی در این زمینه هر چه گفته شود باز هم کم است. در جبران گوشه ای از این کمبود، مقاله ای ترجمه می شود که رینولد نیکلسون، دیگر ایران شناس برجستۀ قرن ماضی، در رثای او نوشت.

تهیه و تدوین لغت و فرهنگ بزرگترین و اساسی ترین گامی است که می توان برای زبان فارسی برداشت و هر کوششی که در این راه به عمل آید باید مورد توجه و اقبال شدید دولت و ملت ما قرار گیرد بنابراین انتشار «فرهنگ فارسی» تألیف آقای دکتر محمد معین استاد دانشمند دانشگاه تهران که بهترین کتاب در این زمینه و جوابگوی بساری از مسائل لغوی، ادبی و زبانشناسی ما است مژدۀ بزرگ و نوید امید بخشی برای فارسی زبانان به شمار می رود.

سامانیان از نخستین سلسله های ایرانی و از پیشگامان نهضت های ملی ضد عربی و استقلال ایران هستند که متأسفانه تا کنون دربارۀ احوال آنها به چند مدرک فارسی و عربی که در دسترس بوده اکتفا شده و آگاهی ما دربارۀ آنها چندان نبود.

نگاهی دقیق به وضع کنونی تخت جکشید گویای عظمت و آبادانی دوران گذشته پرافتخار آنست. زمانیکه کاخهای باشکوه و بیشمار آن به جلگه مرودشت سایه می افکند

حماسه ملی ایران آمیزه ای است از اسطوره و تاریخ. انبوهی از داستان های پهلوانی ایران باستان که بیشترشان سرشت و پیشینۀ اساطیری دارند و گونه های جدید و نو پرداختۀ افسانه های کهن اند و مبالغی اخبار پراکندۀ تاریخی که آنها نیز اغلب با افسانه آمیخته و به شیوۀ حماسی بازگو شده اند.

در سلطنت جدید ساسانی تقسیم اهالی به طبقات همان تقسیم اجتماعی است که در نوشته های مذهبی دیده می شود با جزئی تغییرات. در نوشته های مذهبی اساسا از سه یا چهار طبقه مردم اسم برده شده است.

آشنائی من با سعید نفیسی از 1297 خورشیدی و همکاری من با او از 1304 آغاز شد. در آن تاریخ من معلم مدرسۀ حقوق و دارالمعلمین بودم و پس از نمایندگی در مجلس مؤسسان (در آذر ماه 1304) ریاست کابینۀ وزارت فواید عامه را موقتاً بر عهده گرفته بودم.

تاریخ علم را در این تردید نیست که وضع و تدوین منطق محصول دوره های متأخر تمدن و فرهنگ بشری است، و این بدان معنی نیست که دانشمندان و متفکران دوره های قدیم با بررسی های منطقی و راه و روش فکر و استدلال و استنتاج بکلی بیگانه بوده اند

در مقاله ای که به مناسبت تشکیل نخستین کنگرۀ ایرانشناسان از نویسندۀ این سطور انتشار یافت این مطلب عنوان شده بود که آثار فرهنگی ایران در حملۀ اعراب چنانکه معروف است یکباره از میان نرفت؛ بلکه بسیاری از آن آثار تحول یافت و از صورتی ایرانی به کسوت عربی درآمد و به تدریج در فرهنگ و تمدن عربی و اسلامی تحلیل رفت

در تاریخ ایران کهن، آنجا که روایات باستانی و تاریخی به هم می آمیزد، اواخر سلسلۀ کیانی و اوایل سلسلۀ هخامنشی است.