اسماعیلان

اسماعیلان \esmāʾīlān\، محله‌ای در شمال شرقی روستای کن. 
محلۀ اسماعیلان (در گویش محلی: اسمالون)، از جنوب با محلۀ بالان، از سمت غرب با محله‌های میان‌ده و سرآسیاب، و از سمت شرق و شمال با جادۀ سولقان (کوهسار کنونی) هم‌مرز است. در بخش شمالی این محله، یکی از دو راه ورودی قدیم روستای کن که به جادۀ کن موسوم است، از شمال غربی به جنوب شرقی می‌گذرد. در مرکز این محله بنای حسینیۀ الغدیر واقع است. بافت تـاریخی ـ فرهنگی و بناهـای تـاریخی محلۀ اسماعیلان، به‌جز بنای یخچال و حمام تاریخی آن، در طی سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی تخریب و بازسازی شده‌اند و تنها چند خانۀ مربوط به دوران حکومت پهلوی، نشان از پیشینۀ تاریخی این محله دارند. 
مهم‌ترین بناهـای تاریخی ـ فرهنگی محلۀ اسماعیلان عبارت‌اند از: 1. مسجد چهارده‌معصوم (در گذشته به نام مسجد پایین خوانده می‌شد)، واقع در 80متری جنوب حسینیۀ الغدیر، که در سالهای پایانی دهۀ 1380 ش تخریب و بازسازی شده است. در گذشته، در زیرِ بنای این مسجد آب‌انباری وجود داشت که ضمن بازسازی مسجد، تغییراتی در آن اعمال شده، و به‌عنوان موتورخانۀ مسجد از آن استفاده می‌شود؛ 2. مسجد الغدیر، واقع در 10متری شرق حسینیۀ الغدیر. بنای اصلی و تاریخی این مسجد در 1385 ش تخریب و نوسازی شده است؛ 3. حسینیۀ الغدیر واقع در 80متری شمال مسجد چهارده‌معصوم و غرب مسجد الغدیر. بنای این حسینیه بارها و به مرور زمان، به‌ویژه از دهۀ 1350 ش بدین‌سو، مرمت و بازسازی شده است. در زیر قسمت غربی بنای این حسینیه، بنای تاریخی آب‌انبار موجود است؛ 4. حمام تاریخی محلۀ اسماعیلان، در فاصلۀ 10متری شرق مسجد الغدیر، و 20متری سمت شرق حسینیۀ الغدیر، که قدمت آن به اوایل دورۀ قاجار بازمی‌گردد. این حمام در تاریخ 12/ 6/ 1380 با شمارۀ 791‘ 3 در فهرست آثار ملی ثبت شده است؛ 5. یخچال تاریخی واقع در منتهاالیه سمت شرق محلۀ اسماعیلان و در ایستگاه یخچال؛ 6. دو آب‌انبار که یکی از آنها در زیرِ بنای اولیۀ مسجد چهارده‌معصوم بود و اکنون موتورخانۀ مسجد است، و دیگری در زیر جبهۀ غربی بنای حسینیۀ الغدیر که هم‌اکنون موجود است.

مأخذ

تحقیقات میدانی مؤلف.

ناصر پازوکی طرودی