آق سرایی، محب الدین

آق‎سرایی \āq-sarāyī\، محب‌الدین محمد ‌بن احمد ‌بن ابی یزید ‌بن محمد سرایی خطایی (790- 859 ق / 1388-1455م)، مشهور به «ابن بنت آق‎سرایی». مفسر و فقیه حنفی ایرانی‌نژاد. نسبت آق‌سرایی او از جد مادرش شیخ شمس‌الدین آق‌سرایی گرفته شده است. او همۀ عمر را به تحصیل و تدریس گذراند و نزد عام و خاص از جایگاه والایی برخوردار گشت و از بزرگان حنفی به شمار آمد. وی سرانجام در مکه درگذشت و میان بدر و مکه، در جایی به نام «مَعلات» در مقبرۀ بنی‌ضیاء به خاک سپرده شد (سخاوی، 7 / 15-17؛ سیوطی، 139؛ کحاله، 9 / 29). برخی از نوشته‎های او بدین‎گونه است: 1. حاشیه بر کشاف تا پایان سورۀ نساء (سخاوی، 7 / 116؛ سیوطی، کحاله، همانجاها)؛ 2. حاشیه بر  ¾ کتاب فقهی معروف الهدایة تألیف برهان‎الدین علی بن ابی‎بکر مزغینانی حنفی (بغدادی، 2 / 201؛ سخاوی، سیوطی، کحاله، همانجاها)؛ 3. شرح بر بخشی از کتاب البدیع النظام ابن‌ساعاتی (د 696 ق / 1297 م) در اصول (بغدادی، سیوطی، همانجاها)؛ 4. حاشیه بر مفتاح العلوم یوسف سکاکی (بغدادی، همانجا).

مآخذ

بغدادی، هدیه؛ حاجی‎خلیفه، کشف‎؛ سخاوی، محمد، الضوء اللامع، قاهره، 1354 ق؛ سیوطی، جلال‎الدین، نظم ‎العقیان، به کوشش فیلیپ حتی، 1927 م؛ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، بیروت، داراحیاء التراث العربی. 

کاظم موسوی بجنوردی (دبا)