آقچورا

آقچورا \āqčūrā\، یوسف (1293-1354 ق / 1876-1935 م)، نویسنده، روزنامه‎نگار، مـورخ و سیاستمدار ترک. وی در شهر سیمبیرسک (اُلیانوفسک کنونی)، واقع در کرانۀ راست رود ولگای میانه، زاده شد. پس از گذراندن دورۀ تحصیلات در مدرسۀ نظام (حربیّه) (1314 ق / 1896 م) عضو ستاد ارتش شد، اما به‌سبب گرایش به جنبش ترکهای جوان از ارتش اخراج، و به طرابلس غرب تبعید گردید. آن‌گاه به پاریس گریخت و در مدرسۀ علوم سیاسی به تحصیل پرداخت (1317 ق / 1899 م). سپس به روسیه رفت و در نهضت سیاسی «اتفاق مسلمانان روسیه» به فعالیت پرداخت («دائرةالمعارف ترک»؛ «دائرةالمعارف زبان ... »). او پس از اعلام مشروطیت دوم در عثمانی (1326 ق / 1908 م) به استانبول بازگشت و انجمن ترک را بنیاد گذاشت (1329 ق / 1911 م). این انجمن نشریه‎ای به نام «تورک یوردو» (میهن ترک) منتشر می‎کرد که آقچورا سردبیر آن بود (ووسینیچ، 204). آقچورا در ذیحجۀ 1349 / آوریل 1931 از سوی آتاتورک مأمور تشکیل انجمن تاریخ ترک شد و خود به ریاست آن تعیین گردید. 
او از ناسیونالیستهای فعال و متفکر ایدئالیست، و از هواداران پان‎تورانیسم بود و به این مسلک به عنوان آرمانی فرهنگی می‎نگریست. 
آقچورا در زمینۀ علمی نیز فعالیت می‎کرد و تألیفاتی در تاریخ و سیاست دارد که برخی عبارت‌اند از: «خاطرات زندان»، «وضع کنونی تاتارهای مسلمان روسیه و آرمانهای آنان»، «جریانهای سیاسی اروپا»، «سالنامۀ ترک» (1928)، «دوران فروپاشی امپراتوری عثمانی» (1940)، «سه نوع سیاست»، «مسئلۀ شرق»، «درسهایی از تاریخ سیاسی». 

مآخذ

ووسینیچ، وین، تاریخ امپراتوری عثمانی، ترجمۀ سهیل آذری، تبریز، 1346 ش؛ نیز:

Türk ansiklopedisi, Istanbul, 1968-1948; Türk dili ve edebiyatι ansiklopedisi, Istanbul, 1976-1986.
جعفر شعار (دبا)