صد صلوات، سفرۀ

صَدْصَلَوات، سُفْرۀ، از نذرهای زنانه، و رایج در بیشتر مناطق ایران. این سفره را به نیت بخت‌گشایی، خرید مسکن، و رفع گرفتاریها ازجمله بیماری و نازایی، و دیگر خواسته‌های مادی و معنوی می‌اندازند و همچون بیشتر سفره‌های نذری با دعا و حاجت‌طلبیدن آغاز می‌شود و سپس با پذیرایی از مهمانها پایان می‌پذیرد. انداختن سفرۀ صدصلوات با آیین و مراسمی خاص همراه است و بیشتر در ماههای محرم، صفر، رجب و رمضان (در شبهای احیا) صورت می‌گیرد. گروهی سالانه و برخی نیز موردی، این نذر را به جا می‌آورند؛ این سفره بیشتر در زادروز یا شهادت امامان و پیشوایان شیعه انداخته می‌شود (قنبری). 

شرح آیین

زنی که انداختن این سفره را نذر دارد، شماری مهمان دعوت، و در روز مناسبی در خانۀ خود یا زیر طاق نصرتِ «چل‌قرآن» (ه‍ م) این مراسم را برپا می‌کند. مسئولیت پذیرایی و هزینۀ ملزومات سفره با میزبان است، ولی برخی افراد برابر نذر و نیت خویش، شیرینی و نقل‌ونبات می‌آورند و داوطلبانه در اجرا و پذیرایی کمک می‌کنند. میزبان روی زمین و یا تختی کوتاه، سفره‌ای مخملی پهن می‌کند که در میان آن اللّٰهم صل على محمد و آل محمد، و در حاشیۀ آن نام اللّٰه و چهارده‌معصوم (ع) گل‌دوزی شده است؛ او اینها را روی سفره می‌گذارد: یک جلد قرآن، 140 عدد تسبیح 100 یا 101دانه، شماری کتاب دعای صدصلوات، مُهر و جامُهری، گلدانی با گل طبیعی و یا مصنوعی، و کاسۀ آب‌خوری‌ای که داخل آن دعا و صلوات نوشته‌اند. تمام اجزاء سفره (به‌جز کاسه و مهر)، سبزرنگ‌اند. 
در مجلس، زنی مداح یا زنی که صدای خوبی داشته باشد، با بیان عبارتهایی به نظم و نثر، افراد را به فرستادن صلوات تشویق می‌کند و برای پیامبر (ص)، امامان و به‌ویژه امام عصر (ع) و شادی درگذشتگان، صلواتهای دسته‌جمعی نثار می‌شود تا فضای حاکم بر محفل معنوی‌تر گردد. سپس 140 تسبیح میان مهمانان توزیع می‌شود و هرکس با یک تسبیح، 100 صلوات می‌فرستد؛ اگر شمار مهمانها کم باشد، برخی داوطلبانه تسبیحهای بیشتری می‌گیرند تا در مجموع 14هزار صلوات فرستاده شود. پس از پایانِ فرستادن صلواتها، دعای ختم صلوات از روی کتاب خوانده می‌شود؛ این دعا پس از بسم‌اللٰه با «الف صلوات و الف سلام علیک یا سید المرسلین» آغاز می‌شود و طی 268 بند، به‌ترتیب وصف پیامبر (ص) با دعاهایی بر او، فرشتگان مقرب خدا، و سپس خاندان رسول تا امام دوازدهم می‌آید و با عبارت «اللّٰهم اغفر لی و لوالدی ... » ختم می‌شود (عزیزی، 111-152). 
پس از آن، مواد خوراکی روی سفره میان مهمانان توزیع می‌گردد تا همان‌جا بخورند، و یا به خانه‌شان ببرند. برخی اوقات، زنان محله بدون توزیع خوراکی، در کوچه یا بوستان محله این سفره را می‌گسترانند. گهگاه در کنار این سفره، مجالس روضه و یا پند و اندرز دینی هم برگزار می‌شود. گاهی زنان نذر می‌کنند و زیارت عاشورا همراه با نماز مستحبی نیز می‌خوانند. این سفره با سفره‌هایی نظیر «گنج‌العرش» شباهتهایی دارد؛ در آن سفره، اندکی نمک و برنج خام نیز برای تبرک، توزیع می‌شود (قنبری). 
این آیین به هیئتهای مذهبی و اماکن زیارتی هم راه یافته است. گاهی صلواتها به مواد خوراکی خوانده می‌شوند و آنگاه توزیع می‌گردند. مراسم سفرۀ صلوات (صدصلوات) در میان خادمان مرد امام رضا (ع) نیز به نیت خدمت به زائران اجرا می‌شود؛ 30-40 تن از خادمان 3 بار در هفته، سفرۀ صلوات را به نیت شفای بیماران می‌اندازند؛ آنها 140 تکه نبات را در ظروف مخصوص قرار می‌دهند و بر هر تکه 100 صلوات می‌خوانند؛ به‌این‌ترتیب 14هزار صلوات فرستاده می‌شود؛ پس از پایان مراسم، 140 تکه نبات متبرک را بسته‌بندی می‌کنند؛ هریک از خادمان هربار که در این مراسم شرکت می‌کنند، به نیت شفای بیماران، 7 مرتبه سورۀ حمد را قرائت، و سپس بسته‌های نبات را میان زائران و بیماران توزیع می‌کنند. 14هزار صلوات با شمار چهارده‌معصوم (ع) ارتباط دارد (همو). 

مآخذ

عزیزی، عباس، درمان و کلید مشکلات با صلوات همراه با دعای صدصلوات، قم، 1388 ش؛ قنبری عدیوی، عباس، تحقیقات میدانی. 

عباس قنبری عدیوی