آزاد، نشریه

آزاد [āzād]، نشریه‌ای سیاسی ـ خبری که به‌صورت هفتگی در شهر دهلی با چاپ سنگی در 1302ق/ 1885م منتشر می‌شده است (براون، 2/ 169؛ برزین، 12). از این نشریه، نه نسخه‌ای دردست است و نه اطلاع درخور توجهی، اما از آنجا که میان این نشریه و روزنامۀ سید الاخبار، به مدیریت آقا سیدآقا شیرازی (تأسیس: 1302ق در حیدرآباد دکن)، مشاجرات قلمی و ادبی در جریان بوده‌است، از طریق روزنامۀ سید الاخبار به وجود چنین هفته‌نامه‌ای پی برده‌اند (براون، همانجا؛ رابینو، 37، 38). 
در اوایل سدۀ 14ق نشریه‌های دیگری با عنوان آزاد منتشر شده است: ازجمله، در کلکته، در 1317ق به مدیریت سیدحسن کاشانی؛ در تبریز، در 1324ق به مدیریت میرزا رضاخان تربیت؛ در تهران، در 1327ق، به مدیریت ملک المورخین؛ در تبریز در 1340ق، به مدیریت ابوالقاسم مراغه(صدر هاشمی، 1/ 138-142). 

مآخذ

برزین، مسعود، شناسنامۀ مطبوعات ایران، تهران، 1371ش؛ براون، ادوارد، تاریخ مطبوعات و ادبیات ایران در دورۀ مشروطیت، ترجمۀ محمد عباسی، تهران، 1337ش؛ رابینو، ی. ل.، روزنامه‌های ایران، ترجمۀ جعفر خمامی‌زاده، تهران، 1372ش؛ صدر هاشمی، محمد، تاریخ جراید و مجلات ایران، اصفهان، 1363ش.     

حمیدرضا شایگان‌فر