آصف قمی

 آصف قمی \āse(a)f-e qomī\، شاعر و سخنور ایرانی در سدۀ 11 ق / 17 م. نامش محمدقلی، و از ترکان ایل بهارلو بود (نصرآبادی، 1 / 463؛ عظیم‌آبادی، 90). از تاریخ و محل ولادت و احوال وی اطلاعی دقیق در دست نیست، ولی به‌سبب اقامت طولانی در شهر قم به قمی شهرت یافت (نصرآبادی، همانجا). مدتی هم در اصفهان سمت نویسندگی میرزا حبیب‌الله صدر (د 1060 ق / 1650 م)، وزیر شاه عباس ثانی (سل‍ 1052-1077 ق)، را عهده‌دار بود (همانجا؛ گلچین معانی، 1 / 5؛ نیز نک‍ : وحید، 143). آصف قمی در روزگار شاه جهان (سل‍ 1037- 1068 ق / 1628- 1658 م) به هندوستان رفت و پس‌از چندی از آنجا رهسپار سفر حج شد (عظیم‌آبادی، 90-91؛ تفهیمی، 49). وی پس‌از سفر حج، بار دیگر به هندوستان رفت و در دوران سلطنت اورنگ زیب (سل‍ 1068- 1118 ق / 1658-1706 م) در آنجا درگذشت (بختاورخان، 2 / 544؛ تفهیمی، همانجا). سال وفات وی معلوم نیست، ولی گویا تا 1115 ق زنده بوده است (نک‍ : مجاهدی، 11). آصف قمی قلندرمسلک و دارای طبعی بلند، و اشعاری دل‌پسند بوده است (بختاورخان، همانجا؛ گوپاموی، 49). 
تذکره‌نویسان به دیوانی از وی اشاره کرده‌اند (سرخوش، 6؛ آقابزرگ، 9(1) / 8) که شمارۀ ابیاتش به 3 هزار بیت می‌رسیده است (بختاورخان، همانجا)، اما جز ابیاتی پراکنده از وی باقی نمانده است (همانجاها؛ نیز نک‍ : صدیق حسن، 69). 

مآخذ

آقابزرگ، الذریعة؛ بختاورخان، محمد، مرآة العالم: تاریخ اورنگ‌زیب، به‌کوشش ساجده س. علوی، لاهور، 1979 م؛ تفهیمی، ساجدالله، شعرای اصفهانی شبه‌قاره، اسلام‌آباد، 1372 ش / 1994 م؛ سرخوش، محمدافضل، کلمات الشعراء، به‌کوشش صادق علی دلاوری، لاهور، 1951 م؛ صدیق حسن خان، محمدصدیق، شمع انجمن، به‌کوشش مولوی محمد عبدالمجید، کلکته، 1293 ق / 1876 م؛ عظیم‌آبادی، حسینقلی خان، نشتر عشق، به‌کوشش اصغر جانفدا، دوشنبه، 1981 م؛ گلچین معانی، احمد، کاروان هند، مشهد، 1369 ش؛ گوپاموی، محمد قدرت‌الله، نتایج الافکار، به‌کوشش اردشیر بنشاهی خاضع، بمبئی، 1336 ش؛ مجاهدی، محمدعلی، سخنوران قم، قم، 1370 ش؛ نصرآبادی، محمدطاهر، تذکره، به‌کوشش محسن ناجی نصرآبادی، تهران، 1378 ش؛ وحید قزوینی، محمدطاهر، عباس‌نامه، به‌کوشش ابراهیم دهگان، اراک، 1329 ش. 

پریسا سنجابی