اسمیث، مایرن بیمنت

اسمیث \(esmīs(t\ ، مایرِن بیمِنت (1897-1970 م / 1275- 1349 ش)، باستان‌شناس آمریکاییِ متخصص در معماری اسلامی ایران.
اسمیث پس از به پایان رساندن دوره‌های کارشناسی هنرهای زیبا در دانشگاه یِیل (1926 م) و کارشناسی ارشد در دانشگاه هاروارد (1944 م)، در 1947 م از دانشگاه جانز هاپکینز درجۀ دکتری گرفت (پورهادی، 268؛ فرهنگ ... ، ذیل «اسمیت، مایرن بیمنت»). در 1933 م / 1312 ش، در مقام سرپرست یک گروه پژوهشی به ایران سفر کرد و تا 1937 م در شهرهای گوناگون، ازجمله اصفهان، به اکتشاف و مطالعۀ آثار تاریخی، به‌ویژه آثار معماری اسلامی، پرداخت (پورهادی، همانجا). پس از بازگشت به کشورش، از 1938 م مشاور کتابخانۀ کنگره در زمینۀ تاریخ خاورمیانه و معماری اسلامی شد و تا پایان زندگی، در کنار این کار، پژوهش و نگارش دربارۀ ایران را ادامه داد. حاصل این پژوهشها بیش از 50 مقاله به زبانهای انگلیسی و فارسی، بیشتر دربارۀ معمـاری‌ بناهای اسلامی ایران، به‌ویژه مسجدها، مناره‌ها و منبرها ست که در نشریات علمیِ اروپایی، آمریکایی و شرقی به چاپ رسیده‌اند (اسمیث، 153 بب‍ ؛ پورهادی، 270؛ غنی، 898؛ «راهنما ... »، 311 ؛ «فهرست ... » (1906- 1955)، 230، نیز (1961-1965)، 63). از جملۀ اینها رشته‌مقاله‌هایی با عنوان «مواد برای مجموعۀ معماری ایران در اوایل دورۀ اسلامی» است (صبا، 255). مقاله‌های او دربارۀ مسجدهای ایران و مناره‌های آنها را الگوهایی برای پژوهش دربارۀ بناهای ایرانی دانسته‌اند («راهنما»، 310). او در همین زمینه‌ها چند مقاله هم با همکاری دیگران نوشت و منتشر کرد (نک‍ : ماهیار، III / 341).
اسمیث در 1932 م / 1311 ش کتابی با عنوان «دیوارنگاره‌های ایرانی» نوشت و در کتاب دیگری به بررسی معماری عصر صفوی اصفهان پرداخت ( فرهنگ، همانجا). گذشته از معماری، 3 کتاب هم در دیگر زمینه‌ها نوشت: کتابی دربارۀ جاده‌ها و راه‌آهن ایران، دربردارندۀ نقشه‌های گوناگون و نمودار فاصله‌ها، که به سال 1942 م در آمریکا به چاپ رسید (صبا، 65)؛ کتابی با عنوان «برنامه‌ای برای مطالعات خاور نزدیک در آمریکا» که در 1949م منتشر شد؛ و سرانجام، «کتاب‌شناسی گزیده و توصیفی کتابها و نشریات ادواری مربوط به خاور نزدیک و میانه» کـه در 1952 م انتشار یافت (پورهادی، 271-273؛ نیز نک‍ : فرهنگ، همانجا).
اسمیث تا پایان عمر چندین بار دیگر برای شناسایی آثار ایران به این کشور سفر کرد و ازجمله گزارش جامعی دربارۀ شیوۀ نگهداری از آثار و مرمت آنها فراهم آورد و به دولت ایران و بخش فرهنگی سازمان ملل متحد ارائه داد (پورهادی، 270). همچنین در 1345 ش در کنگرۀ بین‌المللی ایران‌شناسان در تهران شرکت، و سخنرانی کرد («کنگره ... »، 816، 818). او در پایان زندگی سرگرم نگارش کتابی دربارۀ معماری ایران باستان بود که با مرگش ناتمام ماند (پورهادی، 271؛ فرهنگ، همانجا). 

مآخذ

 اسمیث، مایرن بیمنت، «مناره‌های اصفهان»، ترجمۀ رشید یاسمی، آثار ایران، 1316 ش، شم‍ 1 (2)؛ پورهادی، ابراهیم، «مایرن بمنت اسمیت»، راهنمای کتاب، 1349 ش، س 13، شم‍ 3-4؛ فرهنگ خاورشناسان، تهران، 1376 ش؛ «کنگرۀ بین‌المللی ایران‌شناسان»، وحید، 1345 ش، س 3، شم‍ 10؛ نیز:

Bibliographical Guide to Iran, ed. L. P. Elwell-Sutton, Sussex / New Jersey, 1983; Ghani, C., Iran and the West, London / New York, 1987; Index Islamicus (1906-1955), ed. J. D. Pearson, 1979; ibid (Second Supplement: 1961-1965); Mahyar Nawabi, Y., A Bibliography of Iran, Tehran, 1987; Ṣabā, M., English Bibliography of Īrān, Tehran, 1965.

عسکر بهرامی