بغل به بغل

بَغَلْ‌به‌بَغَل، از کُشتیهای محلی رایج در روستاهای شهرستان قزوین. این کشتی بیشتر در مراسم شادی مانند عروسی اجرا می‌شود (عباسی، 2 / 167؛ نیز نک‍ : ورجاوند، 2 / 887).
وجود یک طرح مینیاتور از دوران صفویه که در آن، دو نفر در حال کشتی‌گرفتن به شیوۀ بغل‌به‌بغل هستند، قدمت این نوع کشتی را به زمان حکومت صفویان، به پایتختی قزوین می‌رساند (همو، 2 / 888).
از آنجا که این کشتی بیشتر در مراسم شادی دیده می‌شود، همۀ مراحل آن همراه با نواختن ساز و دهل است. لباس کشتی‌گیرها نیز همان پوشش رایج محلی در هر منطقه است و مانند کشتیهای مشابه، بدن بازیکنان پوشیده می‌باشد (عباسی، همانجا؛ ورجاوند، 2 / 887؛ قزل‌ایاغ، 168).
بغل‌به‌بغل که به آن کشتی پهلوبه‌پهلو نیز می‌گویند، به دو صورت اجرا می‌شود: در حالت اول، دو نفر کنار هم به‌صورت طاق‌باز به پشت می‌خوابند، چنان‌که پاهایشان کنار هم قرار بگیرد. آن‌گاه دو بازیکن پاهای مخالف را در هم قفل می‌کنند و به زورآزمایی می‌پردازند. شخصی که قوی‌تر است، پای حریف خود را از زمین بلند می‌کند و به این طریق او را از جای حرکت می‌دهد و برندۀ بازی می‌شود (سیما ... ، 53). در حالت دوم، تماشاگران دایره‌وار روی زمین می‌نشینند و با این کار میدانی برای بازیکنان ایجاد می‌کنند. دو کشتی‌گیر به حالت نیم‌خیز (دولا) دستها را در حالی که از طرفین بدن به‌صورت نیم‌دایره چنان نگاه داشته‌اند که پنجه‌هایشان نزدیک به هم باشد، به سمت جلو و در راستای محور کتف و آرنج تاب می‌دهند و پیوسته به هم نزدیک و از هم دور می‌شوند و هریک تلاش می‌کند که با دست به دیگری ضربه وارد کند (عباسی، همانجا). این رفتار و گریز و دفاع به چالاکی و سرعت عمل کشتی‌گیران بستگی دارد (همانجا).
طبق قوانین کشتی بغل‌به‌بغل، گرفتن هر عضو بدن از پا تا گردن مجاز است. درنهایت، کشتی‌گیری که حریف را از کمر بگیرد و بلند کند و از روی شانه به زمین بزند، برنده است (همانجا). زمین‌زدن حریف از روی شانه به دو صورت است: در حالت اول، اگر دو حریف روبه‌روی هم قرار بگیرند، یکی از آنها دیگری را بلند می‌کند و روی شانه می‌برد و به طرف پشت پرتاب می‌کند؛ آن‌گاه به‌سرعت با یک چرخش برمی‌گردد و او را به گونه‌ای می‌اندازد که پشت او به خاک برسد و خودش روی سینۀ کشتی‌گیر مغلوب قرار می‌گیرد. این مرحله پیروزی نهایی و پایان کشتی است (همانجا). حالت دوم در صورتی اتفاق می‌افتد که دو کشتی‌گیر پشت به هم قرار بگیرند. در این حالت، دستها را در کمر هم قلاب می‌کنند و هرکدام که قوی‌تر باشد، دیگری را از پشت بلند می‌کند و روی شانه می‌آورد و به‌صورت نیم‌دایره می‌تاباند و مقابل خود به زمین می‌زند (همو، 2 / 168؛ نیز نک‍ : قزل‌ایاغ، 169؛ ورجاوند، 2 / 889).
پیروزی در این کشتی مستلزم خواباندن پشت حریف بر روی زمین است که به این حالت، اصطلاحاً «رو به خدا»شدن می‌گویند (عباسی، همانجا).

مآخذ

سیمای میراث فرهنگی قزوین، تهران، 1382 ش؛ عباسی، مهدی، تاریخ کشتی ایران، تهران، 1374 ش؛ قزل‌ایاغ، ثریا، راهنمای بازیهای ایران، به کوشش شهلا افتخاری و عباس حری، تهران، 1379 ش؛ ورجاوند، پرویز، سیمای تاریخ و فرهنگ قزوین، تهران، 1377 ش.

گلاله هنری