اخلاق مصور

اَخْلاقِ مُصَوَّر، مجموعه‌ای از حکایات پندآموز مصور، نوشتۀ میرزا ابراهیم صنیع‌السلطنه (ح 1282-1335ق / 1865- 1917م)، فرزند میرزا احمدخان صنیع‌السلطنه. وی در 14 سالگی همراه پدر و معیرالممالک، پنهانی و بی‌اجازۀ شاه از راه عتبات به اروپا رفت و در عکاسی تبحر یافت. او داماد و عکاس‌باشی خاص مظفرالدین‌ شاه بود (برای اطلاعات بیشتر دربارۀ او، نک‍ : ذکاء، 113).
اخلاق مصور شامل 140 حکایت کوتاه اخلاقی است که در آغاز هر حکایتْ آیه، حدیث و یا سخنی حکمی آمده، و در پایان داستانها هم نتیجه‌گیری شده است. در برخی از حکایتها به تناسب کلام، شعرهایی آورده، که بیشتر آنها از سعدی است. این اثر 100 تصویر دارد که عموماً به سبک تصاویر اروپایی است.
نویسنده در مقدمۀ اثر، مظفرالدین‌شاه و ارکان دولت او را ستوده است. در حکایت اول عبارت «السلطان العادل ظل الله» آورده است که طبق حروف ابجد مطابق 1313ق (سال جلوس مظفرالدین شاه) است و این تصادف را دلیل بر عدل سلطان زمان گرفته است (نک‍ : 1 / 5-6). بخش اعظم داستانهای این مجموعه ترجمۀ داستانهای ازوپ است که بدون ذکر نام نویسنده، اشاره می‌کند که داستانها برگرفته از یک کتاب فرنگی است.
از این کتاب چاپهای متعددی در دست است. نخستین چاپ آن در 1290ش و آخرین آن در 1383ش با نام امثال و حکم برای همه چاپ شد که با حذف مقدمه و برخی بابها همراه بود.

مآخذ

ذکاء، یحیى، تاریخ عکاسی و عکاسان پیشگام در ایران، تهران، 1376ش؛ صنیع‌السلطنه، ابراهیم، اخلاق‌مصور، تهران، 1290ش.

حسن ذوالفقاری