آستارا

آسْتارا، شهرستانی در غرب دریای خزر و در شمالی‎ترین نقطۀ استان گیلان که مرکز آن آستاراست. آستارا به موجب قانون تقسیمات کشوری سال 1316ش بخش شهرستان اردبیل بود، در مهر 1337ش تابع آذربایجان شرقی شد و از خرداد 1339ش جزو استان گیلان گردید. جمعیت آن براساس سرشماری 1355ش، 35945 نفر بوده و طبق برآورد 1363ش به 43864 نفر رسیده است. 
آستارا از غرب به دریای خزر، از شمال به ارّان، از شرق به شهرستان اردبیل و از جنوب به منطقۀ طالش‎نشین گرگان رود محدود است. این شهرستان فقط یک دهستان مرکزی دارد و بیشتر آبادیهای بزرگ و کوچک آن در کنار شاخه‎های سمت راست رودخانۀ آستارا جای دارند. این بخش به نوشتۀ فرهنگ آبادیهای کشور (براساس سرشماری 1355ش، 8 / 4) دارای 58 آبادی و 21795 تن جمعیت است، اما فرهنگ اجتماعی جهاد سازندگی (1363ش) تعداد آبادیهای آن را 80 آورده و نام آنها را نیز یاد کرده است. زبان اصلی اهالی ترکی و احیاناً طالشی است. مساحت این شهرستان 334 کم‍2 تراکم نسبی جمعیت آن 6 / 107 (سرشماری 1355ش) و براساس برآورد 1363ش، 3 / 131 است. این شهرستان شامل دشت و کوهستان است که دشت و دوسوم دامنۀ کوهستانی جنگلی و یک‎سوم بالای آن خاس‎کوه یا کوه بی‎درخت است. هوای دشت در تابستان گرم و مرطوب و در زمستان ملایم، و هوای کوهستان در تابستان و زمستان سرد است. محصولات آن غلّات، حبوبات، برنج و فراورده‎های دامی است. در شهرستان 3 درمانگاه، 71 دبستان، 12 مدرسۀ راهنمایی، 2 دبیرستان و یک مدرسۀ حرفه‎ای و فنی است. از اماکن تاریخی آستارا می‎توان اینها را نام برد: 1. بقعۀ شیخ تاج‎الدّین محمود خیوی در لمیر محلۀ آستارا که بر روی سنگ قبر آن تاریخ 732ق حک شده است؛ 2. قلعۀ شیندان که تاریخ بنای آن احتمالاً مربوط به قبل از اسلام است؛ 3. قبرستان قدیمی و نه‎بین، بالای دهکدۀ حیران بر سر راه فرعی نمین؛ 4. قبرستان قدیمی دهکدۀ گنج‎کشی از آبادیهای نزدیک حیران؛ 5. بقعۀ پیر قطب‎الدین نزدیک دهکدۀ باغچه‎سرا؛ 6. بقعۀ سیّدابراهیم و سیّدقاسم پسران امام‎موسى کاظم(ع) در دهکدۀ کان رود.

مآخذ

نک‍ : آستارا، شهر. 

منوچهر ستوده