اسمتانا

اِسمِتـانـا \ [e]smetānā\ ، بـِدرژیخ (فـریـدریش) (1824-1884م/ 1239-1301ق)، آهنگ‌ساز چک. او سازندۀ اپرا و پوئِم سَمفونیک (منظومۀ سمفونیک)، بنیادگذار مکتب موسیقی ملی چک، و نخستین آهنگ‌ساز ناسیونالیست بزرگ بوهِـمیا بود.

اسمتانا در بوهمیا (بوهِـم) در کشور چک زاده شد. نخست موسیقی را نزد پدرش آموخت که نوازندۀ غیرحرفه‌ای ویولن بود. چندی نگذشت که نوازندگی پیانو و تئوری موسیقی را نزد آموزگاری حرفه‌ای در پراگ آغاز کرد و در 6 سالگی برای نخستین‌بار به اجرای برنامه پرداخت. اسمتانا در 1848م، به تشویق و یاری فرانتس لیست، آهنگ‌ساز و نوازندۀ مجار، یک مدرسۀ موسیقی در پراگ برپا کرد. او در 1849م با کاتِرژینا کُلارژُوا، نوازندۀ پیانو، ازدواج کرد. 
اسمتانا در 1856م نخستین پوئم سمفونیکهای خود را تصنیف کرد و پس از اشغال بوهمیا به دست نیروهای اتریشی، به سوئد رفت و رهبر ارکستر انجمن فیلارمونیک گوتِبورگ (یوتِبورْی) شد. در 1861م، پس از آنکه بوهمیا استقلال خود را بازیافت، به پراگ بازگشت و در 1866م به رهبری اپرای چک رسید. او نخستین اپرای خود، «براندِنبورگیها در بوهمیا» را در همان سال، در پراگ اجرا کرد. اپرای دومش، «عروسِ عوض شده»، که بعداً شهرت او را در مقام یک آهنگ‌ساز چک تثبیت کرد، نیز در همین سال اجرا شد. این اپرا، که محبوب‌ترین اپرای اسمتاناست، تصویری دلنشین از زندگی روستایی در بوهمیا را نشان می‌دهد و روح موسیقی و رقص عامیانۀ چک را بازتاب می‌دهد. 
اسمتانا به‌سبب ابتلا به بیماری سیفیلیس، از رهبری اپرای پراگ کناره گرفت و در اواخر سال 1874م شنوایی خود را کاملاً از دست داد. با این حال، به آهنگ‌سازی ادامه داد و برخی از بهترین آثارش را در سالهای پایانی زندگی‌اش ساخت. او تا 1879م مجموعۀ 6 پوئم سمفونیک خود را با عنوان عمومی «سرزمین من» تصنیف کرد. «از زندگانی من»، «بوسه» و «دیوار شیطان» از جمله آثار ارزشمند اسمتانا به‌شمار می‌روند. وی بسیاری از آثارش را برای پیانو ساخت. این آثار همراه با قطعه‌های پخته‌ترِ سالهای سخت پایان زندگی‌اش، مجموعۀ مهمی از آثار نوشته‌شده برای پیانو به‌شمار می‌روند. 
اسمتانا که به بیماری روانی دچار شده بود، به آسایشگاهی در پراگ برده شد و همان‌جا درگذشت. انجمن اسمتانا، که در 1931م در پراگ بنیاد نهاده شد، موزه‌ای را اداره می‌کند که دربر دارندۀ دست‌نوشته‌های این آهنگ‌ساز است و به انتشار و اجرای آثار او نیز می‌پردازد. 

مآخذ

CE, 6th edition; EA, 2006; EB, 2010; ME, 2008.
بخش موسیقی