اسمریتی

اِسمریتی \ [e]sm[e]riti\ (سنسکریت: سمرتی \ [e]sm[e]rti\ ، به معنی «آنچه به یاد آورده شده است»)، بخش دوم از متون مقدس هندو که اهمیتشان کمتر از متون شروتی است، اما دارای اعتبار و حجیت‌اند و نزد عامۀ هند‌وان محبوبیت بیشتری دارند. 
متون مقدس هندو را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: شروتی و اسمریتی. هندوانْ متون شروتی (به معنی مسموع/ شنیده‌شده) را حقایقی ازلی و مکشوف‌شده می‌دانند، در حالی که متون اسمریتی (به معنی به‌یادآمده) قابل قیاس با سنت‌اند. همۀ متون شروتی به زبان سنسکریت‌اند و نویسنده‌ای خاص ندارند، اما نویسندگان متون اسمریتی از افراد بشر دانسته می‌شوند و این متون ممکن است به یکی از زبانهای محلی هندوستان باشند. وِده‌ها (وداها) متون شروتی را تشکیل می‌دهند، ولی متون اسمریتی بسیار گوناگون‌اند. آنها اعتبار و مشروعیت خود را از وده‌ها می‌گیرند و در عین حال، مکمل آنها به‌شمار می‌روند. نیز ممکن است متنهای اسمریتی حجیتی همچون وده‌ها داشته باشند، اما هیچ‌گاه ادعا نشده است که بی‌خدشه‌اند. 
واژۀ اسمریتی به مجموعۀ گسترده‌ای از آثار ادبیات هندو گفته می‌شود. از جملۀ این آثار، 20 کتاب قوانین دینی است، قوانینی که باید در زندگی رعایت کرد، به‌ویژه قواعدی که به وَرنه \ varna\ (نظم اجتماعی) و آشرَمه \ āšrama\ (مراحل زندگی) مربوط‌اند. مقولۀ دیگر شامل پورانه‌ها است که به چگونگی خدایان و وجود‌های آسمانی می‌پردازند. 18 پورانۀ اصلی وجود دارد که خود بر این اساس که به کدام‌یک از سه خدای هندوان ــ برَهما، ویشنو، شیـوه (شیوا) ــ اختصاص دارند، طبقه‌بندی شده‌اند. مقولۀ سوم کتب اسمریتی شامل دو تاریخ افسانه‌ای است: رامایَـنه و مَهابهارَته که دو حماسۀ معروف هندوان‌اند. از این رو، متون اسمریتی شامل وِدانگه‌ها، سوتره‌ها، دهَرمه شاستَره‌ها (متون قانونی) و نیتی شالتَره‌ها (متون اخلاقی)اند. گاه اسمریتی به‌ویژه به متنهای مربوط به قانون و رفتـار اجتماعـی گفته شده است که کتاب معروف مَنو ـ سمریتی (به معنای سنّت مَنو) از جملۀ آنهاست. 
متون اسمریتی منبعی سرشار از تعالیم معنوی، مطالب اساطیری و احکام قانونی است که در دسترس طبقات پایین‌تر جامعۀ هندو، که نمی‌توانند از وده‌ها بهره ببرند، قرار دارد. اکثر هندوان امروزه بیشتر با کتب اسمریتی سر و کار دارند تا با شروتی. از این رو، کتابهای اسمریتی‌اند که حیات دینی پیروان دین هندو را شکل می‌دهند. 
در دین بودایی، اسمریتی به گونه‌ای مراقبه گفته می‌شود که در آن، فرد به حیات درونی خود توجه، و در فرآیند‌های حیاتی خویش به‌دقت تأمل می‌کند. 

مآخذ

Abingdin Dictionary of Living Religions, ed. K. Crim et al., Nashville (TN), 1981 (under «Smŗti»); A Dictionary of Comparative Religion, ed. S. G. F. Brandon, London, 1971 (under «Smŗti»); EB, 2008 (under «Smŗti»); ME, 2005 (under «Hinduism»; VB);The Oxford Dictionary of World Religions, ed. J. Bowker, Oxford, 1997 (under «Smŗti»); The Wordsworth Dictionary of Beliefs and Religions, ed. R. Goring, London, 1992 (under «Smŗti»). 
بخش ادیان، اساطیر و عرفان