اسلامیه

اسلامیه \ eslāmiy[y]e\ ، یا فَراشاه، روستایی کهن در بخش مرکزی شهرستان تفت در استان یزد. این روستا با 760‘1 متر ارتفاع از سطح دریا و موقعیتی درّه‌ای، در´6 °54 طول شرقی و ´44 °31 عرض شمالی، و 5 کیلومتری غرب شهر تفت، در کنار راه تفت ـ دهشیر قرار دارد (فرهنگ جغرافیایی آبادیهای استان...، 30؛ فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور...، 69). آب‌و‌هوای این روستا خشک معتدل است ( فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور، همان‌جا) و کوههای سهراب، عقاب و گلوبادام از ارتفاعات مهم آن به‌شمار می‌روند ( فرهنگ جغرافیایی آبادیهای استان، همان‌جا).
جمعیت این روستا که پیش از این، فراشاه نام داشت، در اواخر دهۀ 1320ش، 109‘1 تن بود (فرهنگ جغرافیایی ایران، 140) که در 1385ش، به 681‘1 تن (453 خانوار) افزایش یافت (درگاه... ‌).
فعالیت سنتی عمدۀ اهالی این روستا کشاورزی و قالی‌بافی با طرحهای گوناگون است و از عمده‌ترین محصولات کشاورزی آن می‌توان از غلات، بادام و انار نام برد (فرهنگ جغرافیایی آبادیهای استان، فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور، همان‌جاها). 
 درگذشته، زنان روستا به کرباس‌بافی هم اشتغال داشتند (فرهنگ جغرافیایی ایران، همان‌جا). منبع تأمین آب کشاورزی و آشامیدنی روستا از قنات و چاه (لوله‌کشی) است (فرهنگ جغرافیایی آبادیهای استان، همان‌جا). ساکنان اسلامیه شیعی‌مذهب‌اند و به زبان فارسی با لهجۀ یزدی سخن می‌گویند (فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور، فرهنگ جغرافیایی آبادیهای استان، همان‌جاها).
روستای اسلامیه دارای 4 مسجد و 2 حسینیه است. افزون بر این، زیارتگاه قدمگاه در این روستا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. سنگ خوش‌نقشی متعلق به 512ق/ 1118م در محراب این زیارتگاه وجود دارد. این بنا به دستور گرشاسب بن علی، از امرای دیلمی، ساخته شد و به نام مسجد مشهد علی بن موسی الرضا (ع) شهرت داشت. به‌علاوه، یادگاریهایی با مرکب سیاه بر دیوارهای آن نوشته شده، که تاریخ آنها مربوط به سده‌های 6 و 7ق است (زنده دل، 51-52؛ محمدی، 242؛ فرهنگ جغرافیایی آبادیهای استان، 13). غار اسلامیه به طول 2 کم‍ در ارتفاع 300 متری کوهی سنگی واقع شده است که تا مرکز آبادی 3 کم‍ فاصله دارد (همان، 13، 30).
از بزرگان منسوب به این روستا می‌توان از محمد‌علی بَندانی نام برد که بازسازی و ترمیم مسجد جامع اسلامیه از خدمات اجتماعی اوست (دانشنامۀ...، ذیل بندانی).
با توجه به بافت با‌ارزش و تاریخی این روستا، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در 1383ش طرح بهسازی بافت آن را تهیه و اجرا کرد که طی آن، فضاهای ارزشمند سنتی روستا، همچون ساباطِ هم‌جوار مسجد جامع، فضاهای حرکت و توقف در میدانگاه مرکزی، ورودی روستا، محدودۀ قدمگاه، و محور منتهی به مسجد جامع و حسینیه سامان‌دهی شد ( اسلامیه...، 8). واحدهای مسکونی آبادی به‌صورت مجتمع، و مصالح به‌کار‌رفته در آن عمدتاً خشت، گل، آجر و آهن است (همان‌جا).

مآخذ

اسلامیه: یادگاری از گذشته، میراثی برای آینده، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، تهران، 1382ش؛ دانشنامۀ مشاهیر یزد، به‌کوشش میرزامحمد کاظمینی، یزد، 1382ش؛ درگاه ملی آمار؛ زنده‌دل، حسن و دیگران، استان یزد، مجموعۀ راهنمای جامع ایران‌گردی (شم‍ 28)، تهران، 1377ش؛ فرهنگ جغرافیایی آبادیهای استان یزد، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، 1381ش، ج 2؛ فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور (یزد)، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلّح، تهران، 1369ش، ج 83؛ فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها): استان اصفهان، دایرۀ جغرافیایی ستاد ارتش، تهران، 1332ش، ج 10؛ محمدی، غلامرضا، «شهرستانهای استان یزد»، یزد نگین کویر (مجموعه اطلاعات و راهنمای سیاحتی)، به کوشش ابوالفتح قهرمانی، یزد، 1375ش.

صدیقه حسینی‌حاصل