اسکوبلف

اِسکوبِلِف \ [e]skobelef\ ، میخائیل دمیتریِویچ (1843-1882م/ 1259- 1299ق)، فرمانده نظامی روس که در فتح ترکستان و در جنگ روس و عثمانی (1877- 1878م) نقش مؤثری داشت. 

اسکوبلف در سن‌پترزبورگ زاده شد و تحصیلات نظامی خود را در آکادمی نظامی همان شهر به پایان رساند. در 1868م به تاشکند (در ازبکستان کنونی) فرستاده شد و در لشکرکشی روسیه بر ضد خانات خیوه ــ واقع در منطقۀ سفـلای آمـودریـا ــ شـرکت کرد. شورش در خـانـات خـوقَنـد (1875م) به حملۀ نیروهای روس به آن منطقه، تصرف شهر اَندیجان به‌دست اسکوبلف (1876م)، و اشغال سراسر آن خانات انجامید. حکومت روسیه خوقند را ضمیمۀ قلمرو خود کرد (1876م) و نام خانات خوقند را به ولایت فَرغانه تغییر داد. اسکوبلف هم که به درجۀ سرلشکری ارتقا یافته بود، به‌عنوان نخستین حاکم روس آنجا گماشته شد. 
در 1877م که جنگ روسیه و عثمانی درگرفت، اسکوبلف به جبهۀ اروپا منتقل شد. نیروهای او ترکان عثمانی را در چند نبرد سرنوشت‌ساز شکست دادند و سرانجام اَدِرنه و سان اِستِفانو ــ در نـزدیکی استـانبول ــ را اشغـال کـردند و بـه‌ایـن‌تـرتیب، نیروهای عثمانی را واداشتند که پیمان آتش‌بس موقت را بپذیرند (1878م). سپس اسکوبلف به ترکستان بازگشت و در 1880م فرماندهی نیروهای روسیه را در جنگ با ترکمنهای ساکن در ناحیۀ میان دریای خزر، دریای آرال و خراسان ایران، به عهده گرفت. او پس از تسخیر گوک‌تپه (1881م)، مردان آن ناحیه را قتل‌عام کرد، مردم آنجا را به تسلیم واداشت و درصدد حمله به عشق‌آباد بود که فراخوانده، و فرماندهی سپاه مینسک به او واگذار شد. 

 اسکوبلف از 1882م وارد سیاست شد. او در پاریس و مسکو به هواداری از اندیشه‌های ستیزه‌جویانۀ پان‌اسلاویستی (طرف‌داری از اتحاد اسلاوها) به سخنرانی پرداخت و درگیری گریزناپذیر میان آلمانیها و اسلاوها را پیش‌بینی کرد. اما این دیدگاهها با سیاست رسمی حکومت روسیه، که در 1881م پیمان اتحاد بـا آلمان و اتریش ـ هُنگری (اتریش ـ مجارستان) را امضا کرده بود، ناسازگار بودند. ازاین‌رو، اسکوبلف را بی‌درنگ به سن‌پترزبورگ فراخواندند و او در آنجا به‌علت بیماری قلبی درگذشت. 

مآخذ

CE, 6th edition; EA, 2006; EB, 2010.
بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه