اسکالیگر

اِسکالیگِر \ [e]skāliger\ ، یولیوس کایسار (در لاتین؛ در ایتالیایی: جولیو چِزاره اِسکالیجِر؛ در فرانسوی: ژول سِزار اِسکالیژِر) (1484- 1558م/ 889-966ق)، دانشور و پزشک ایتالیاییِ ‌ساکن‌ فرانسه. او در ‌گیاه‌شناسی، جانورشناسی، دستور زبان و نقد ادبی پژوهش می‌کرد. اسکالیگر در مشهورترین اثرش، «فن شعر» (1561م)، از فن سخنوری و فن شعر یونانـی ـ رومی به‌منزلۀ بنیادی برای نقد ادبی بهره جست. او با اِراسموس (ه‍ م) و دیدگاههایش در هجو پیروان سیسِرون (کیکِرو) به‌سختی مخالف بود و با انتقادهای تند از اراسموس به شهرت رسید. 
اسکالیگر در ریوا در جمهوری ونیز (واقع در ایتالیای کنونی) زاده شد. از کودکی و جوانی‌اش آگاهی چندانی در دست نیست. او خود ادعا می‌کرد که از تبار خاندان دِلّا اِسکالاست که در سده‌های 13 و 14م بر وِرونا فرمانروایی می‌کردند. اسکالیگر در 1525م ایتالیا را ترک گفت و پزشکِ اسقفِ آژَن در فرانسه شد و تا پایان زندگی در فرانسه ماند. وی درحالی‌که از راه پزشکی گذران زندگی می‌کرد، دل‌بستۀ ادبیات شد و کتابهای بسیاری نوشت. 
مهم‌ترین اثر علمی اسکالیگر «تمرینهای اسرارآمیز در نکته‌سنجی» (1557م) است که در رد آرای جِرولامو کاردانو، ریاضی‌دان و اخترشمار ایتالیایی، نوشته شد و سالها کتابی‌درسی بود. او در زمینه‌های زیست‌شناسی و گیاه‌شناسی نیز آثاری نگاشت. «دربارۀ موضوع زبان لاتین» (1540م) اسکالیگر از نخستین کوششهای چشمگیر در زمینۀ بررسی مبانی دستور زبان لاتین است. او در این کتاب، سبک نثر سیسرون را بررسی، و پژوهشهای دانشوران پیش از خود را در این زمینه، نقد کرد و دستور زبان لاتین را بر اصولی علمی استوار ساخت. اسکالیگر شعر هم می‌سرود. او در کتاب «فن شعر»، فن سخنوری و فن شعر یونانـی ـ رومی را با دقت بررسی کرد و سطح و معیارهای ارزیابی انتقادی آثار کلاسیک را ارتقا داد. نقد ادبی در اروپا تا پیدایش جنبش رمانتیسم، متأثر از دیدگاههای او بود. 
اسکالیگر با زنی فرانسوی ازدواج کرد و در 1528م شهروند فرانسه شد. او دارای 15 فرزند بود که دهمین آنها، یوسفوس یوستوس اسکالیگر (ه‍ م)، دانشوری نامدار شد. 

مآخذ

CE, 6th edition; EA, 2006; EB, 2008; ME, 2005. 
بخش تاریخ علوم