اسدآباد

اسدآباد \ asad-ābād\ ، شهر و مرکز استان کُنَرِ افغانستان. این شهر در´15 °71 طول شرقی و´87 °34 عرض شمالی قرار دارد (دوپری، 728). نام پیشین آن چغه‌سرای \ čaqa-sarāy\ و چَغان‌سرای بود. اسد‌آباد در موقعیت مناسبی در محل تلاقی جاده‌های نورستان (کافرستانِ سابق) و چِترال و در امتداد رود کنر و شاخۀ اصلی آن، یعنی رود پیچ، واقع است (EIr.، ذیل «اسدآباد»).
ظهیرالدین بابُر از چغان‌سرای به صورت روستایی منفرد و کم‌زمین یاد کرده، که بر مدخلِ کافرستان قرار داشته است. همو می‌نویسد که مردمان چغان‌سرای مسلمان‌اند ((p. 212. در سدۀ 19م نیز این‌ محل حالت روستایی‌ داشت و در مرز منطقۀ مسلمانان پشتـو زبان ــ دربرابر کافـرستـان‌ آن روزــ واقع‌‌ بـود و دژی‌ برای مقابله با مهاجمان داشت. در 1314ق/ 1896م، در نبردی که به فتح کافرستان انجامید، چغه‌سرای پایگاهِ عمدۀ سپاه افغان بود و به‌جای پَشَد، مرکز ادارۀ بخش جنوبی هندوکش شرقی انتخاب شد (EIr.، همان‌جا).
اسدآباد در 1352ش مرکز استان کنر شد. بازار آن در 1326ش ساخته، و در 1350ش ‌بازسازی شد. طرح نوسازی و عمران شهر، که در همان سال آغاز شد، تا 1353ش پیشرفت اندکی کرد، اما از آن استقبال نشد. یک کارخانۀ چوب‌بری و درودگری به کمک فرانسویان در 1345ش در این شهر تأسیس شد، ولی کار آن ادامه نیافت (باخ، 91؛ EIr.، همان‌جا).
چوبهای صنعتی، که با استفاده از جریان آب از این منطقه به داخل و خارج صادر می‌شود، منبع مهم درآمد مردم را تشکیل می‌دهد. همچنین اهالی به پرورش زنبور عسل و شکار می‌پردازند و چون زمین کشاورزی اندک است، ارزاق مورد نیاز را از جاهای دیگر می‌آورند. خانه‌ها را عموماً از سنگ و چوب می‌سازند. برخی در بلندیها و کوهها خانه می‌سازند و با نردبان یا پلکانهای چوبی رفت‌و‌آمد می‌کنند (دائرة‌المعارف...، ذیل چغه‌سرای). 
جمع‍ )برآورد 2006م): ح 000‘11 تن. 

مآخذ

باخ، اروین گروتس، جغرافیای شهری در افغانستان، ترجمۀ محسن محسنیان، مشهد، 1368ش؛ دائرة‌المعارف آریانا، کابل، 1348ش؛ نیز: 

Bābur, Z. M., Bābur - Nāma (Memoirs of Bahur) tr. A. S. Beverdige, London, 1922; City Population, www.citypopulation.de (Apr. 2010); Dupree, L., Afghanistan, Princeton (NJ), 1973; EIr.
محمدآصف فکرت (دبا)