اسحاق بن حسین

اسحاقِ بنِ حسین \ eshāq-ebn-e hose(a)yn\ ، مؤلف کتـاب جغرافیـایی آکام المرجان. 
آکام المرجان نشان می‌دهد که مؤلف آن اهل اندلس یا مغرب بوده (اسحاق، 30-33؛ کراچکوفسکی، 229؛ کداتسی، 9)، و با توجه به ذکر شهر تِنّیس آفریقا (احداث در 262ق) و از سوی دیگر، سکوت دربارۀ شهر مراکش (احداث در 454ق)، احتمالاً در سدۀ 4-5 ق زندگی می‌کرده است. 
کتاب آکام المرجان فی اوصاف المدائن المشهورة فی کلّ مکان، نوشتۀ بسیار مختصری است دربارۀ شهرهای مشهور در سرزمینهای اسلامی، اما اطلاعات ذیل نام هر شهر بسیار اندک است و بخش بیشتر آن هم به موقعیت نجومی شهرها اختصاص یافته است. برخی پژوهشگران احتمال داده‌اند که آکام المرجان، نسخۀ خلاصه‌شده از کتابی مفصّل است (کداستی، 1؛ کراچکوفسکی، همان‌جا). این کتاب با برخی مآخذ جغرافیایی کهن، مانند الأعلاق النفیسة ابن‌رسته اشتراک مطلب دارد (مینورسکی، 141)، اما شباهت آن با البلدان یعقوبی در برخی موارد، بسیار نزدیک است (اسحاق، 14، 15، 17؛ نیز نک‍ : یعقوبی، 272، 275-276، 277). 
کتاب آکام المرجان نخستین‌بار به‌کوشش آنجِلّا کُداتسی، بر مبنای تنها نسخۀ شناخته‌شدۀ آن، در 1929م در رم، ضمن مجموعه‌ای منتشر شد. 

مآخذ

اسحاق بن حسین، آکام المرجان، به‌کوشش آنجلا کداتسی، مکتبة المثنی، بغداد، بی‌تا؛ کراچکوفسکی، ایگناتی یولیانویچ (ض: ا. ی. کراچکوفسکی)، تاریخ الأدب الجغرافی العربی، ترجمۀ صلاح‌الدین عثمان هاشم، قاهره، 1963م، ج 1؛ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، البلدان، به‌کوشش دخویه، 1892م؛ نیز: 

Codazzi, A., introd. to Ākām... (vide: PB, Eshāq-ebn-e Hoseyn); Minorsky, V., «The Khazars and the Turks in the Ākām al-Marjān», BSOS, vol. IX. 
علی بهرامیان (دبا)