استقلال، باشگاه فرهنگی ـ هنری

استقلال، بـاشگاهِ‌ فرهنگـی ـ‌ ورزشـیِ bāšgāh-e\ farhagi-varzeši-ye esteqlāl \ ، از باشگاههای صاحب‌نام ورزشی، به‌ویژه فوتبال، در ایران. این باشگاه از آغاز تأسیس تا‌کنون، افتخارهای بسیاری در میدانهای داخلی و بین‌المللی کسب کرده است. رقابت این باشگاه با باشگاه پیروزی (پرسپولیس) سابقه‌ای دیرینه دارد و شمار بسیاری از دوستداران فوتبال در ایران هوادار یکی از این دو تیم‌اند. 

در 1323ش، گروهی از علاقه‌مندان رشتۀ دوچرخه سواری، باشگاهی به نام «دوچرخه‌سواران» تأسیس کردند که بعدها رشته‌های والیبال، تنیس روی میز، بسکتبال، وزنه‌برداری، کشتی و شنا نیز به آن افزوده، و پس از توافق با باشگاه «تور» وارد عرصۀ فوتبال نیز شد.
در 1328ش، نام باشگاه «دوچرخه‌سواران» به «تاج» تغییر یافت و رنگ لباس رسمی باشگاه پیراهن آبی با آستین سفید، شورت سفید و جوراب سفید تعیین شد. در ابتدا مؤسسان باشگاه، باشگاههایی جنبی از قبیل «تورج»، «افسر» و «دیهیم» را نیز تأسیس کردند که در حقیقت تغذیه‌کنندۀ تیم اصلی بودند. بعدها، این باشگاه در سراسر کشور گسترش یافت و در شهرهای اهواز و رشت بیش از دیگر نقاط ایران رشد کرد («معرفی...»، 30).
در دهۀ 1340ش، باشگاه تاج با باشگاههای معتبر بین‌المللی، بازیهای دوستانه‌ای برگزار کرد که موجب شهرت بیشتر آن شد. بیشتر چهره‌های ماندگار تاج در این دهه پا به عرصۀ فوتبال گذاشتند. همچنین گلهای تیم ملی فوتبال ایران در نخستین حضور تیم ملی در جام جهانی 1978م آرژانتین را دو تن از بازیکنان این باشگاه ــ ایرج دانایی فرد و حسن روشن ــ به‌ثمر رساندند («تاریخچۀ...»).
با پیروزی انقلاب اسلامی در 1357ش، نام باشگاه از «تاج» به «استقلال» تغییر یافت («معرفی»، همان‌جا). تا‌کنون، بیشترین فعالیت باشگاه استقلال در رشته‌های فوتبال و فوتسال (= فوتبال سالنی) بوده است (پژوهشها...). 
قهرمانی جام باشگاههای تهران در 8 دوره؛ قهرمانی جام باشگاههای کشور در 5 دوره و جام برتر باشگاههای کشور در 1384ش؛ قهرمانی جام حذفی کشور در 1356 و 1378ش؛ قهرمانی (1970 و 1990م) و نایب قهرمانی (1991م) باشگاههای آسیا از افتخارهای کسب‌شدۀ این باشگاه به شمار می‌آیند (محمدنبی، 100؛ پارسا، 28- 38؛ «تالار افتخارات»). 

مآخذ

پارسا، علی‌اکبر و محمد بنی‌‌اسدی، تاریخچۀ دو تیم استقلال و پرسپولیس، تهران، 1379ش؛ «تاریخچۀ باشگاه استقلال تهران»، پایگاه اینترنتی باشگاه استقلال (آبان 1385)؛ «تالار افتخارات»، همان؛ محمدنبی، حسین، فوتبال در ایران، تهران، 1384ش؛ «معرفی باشگاههای تهرانی: استقلال (تاج)»، همشهری، ضمیمۀ هفتگی، 31 شهریور 1382، شم‍ 173؛ نیز: پژوهشهای میدانی مؤلف. 

حسن موسوی‌زاده