استغنایی نیشابوری

استغنـایـیِ نیشـابـوری \ esteqnāyi-ye neyšāburi\ ، ابوالمظفر نصر بن محمد، از شاعران پارسی‌گوی سدۀ 4ق/ 10م در دورۀ سامانیان و آل بویه. از احوال او آگاهی چندانی دردست نیست. وی را اهل نیشابور دانسته‌اند (عوفی، 23؛ هدایت، 234؛ صفا، 438). عوفی (همان‌جا)، استغنایی را در شمار دانشمندان و مشاهیر این شهر دانسته است که به حسن کمال شهرت داشته، و در میان شاعران هم‌عصر خود به سخنوری نامور بوده است (نیز نک‍ : اوحدی، 78؛ هدایت، همان‌جا). 
رازی (ص 335، 336)، نام او را ابوالمظفر نصیر ضبط کرده است، هرچند نفیسی (ص 523) این ضبط را خطا می‌داند. منوچهری (ص 74) درضمن ابیاتی که در ستایش عنصری سروده، به هفت شاعر نیشابوری اشاره کرده است. به گمان دبیرسیاقی (ص 252)، استغنایی نیشابوری یکی از آنها بوده است (نیز نک‍ : مدبری، 154). 
استغنایی مانند بیشتر شاعران این دوره دارای سروده‌هایی اندک است (فروزانفر، 43). از او دو بیت شعر بیشتر نمانده است (نک‍ : عوفی، همان‌جا). همین دو بیت نشان می‌دهد که وی مانند دیگر سرایندگان این دوره، به عنصر رنگ و استفاده از آن برای تصاویر بدیع توجه داشته است (نک‍ : شفیعی کدکنی، 213-214). 

مآخذ

اوحدی بلیانی، محمد، عرفات العاشقین، نسخۀ خطی کتابخانۀ ملک، شم‍ 5324؛ دبیرسیاقی، محمد، تعلیقات بر دیوان منوچهری (نک‍ : هم‍ ، منوچهری)؛ رازی، امین احمد، هفت اقلیم، به‌کوشش جواد فاضل، تهران، 1340ش، ج 1؛ شفیعی کدکنی، محمدرضا، صور خیال در شعر پارسی، تهران، 1349ش؛ صفا، تاریخ ادبیات، ج 1؛ عوفی، لباب الالباب، ج 2؛ فروزانفر، بدیع‌الزمان، سخن و سخنوران، تهران، 1358ش؛ مدبری، محمود، شرح احوال و اشعار شاعران بی‌دیوان، تهران، 1370ش؛ منوچهری، احمد بن قوس، دیوان منوچهری دامغانی، به‌کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران، 1356ش؛ نفیسی، سعید، احوال و اشعار ابوعبدالله جعفر بن محمد رودکی سمرقندی، تهران، 1319ش، ج 2؛ هدایت، رضاقلی، مجمع الفصحا، به‌کوشش مظاهر مصفا، تهران، 1336-1340ش، ج 1.

پریسا سنجابی