استرهازی

اِستِرهازی \ esterhāzi\ ، خـاندان اشرافی مجار که نقش بسیار مهمی در تاریخ مجارستان داشت.

فِرِنتس زِرهازی (1563-1594م/ 970 - 1002ق)

نخستین عضو مهم این خانواده بود. او هنگامی که در 1585م بارونِ گالانتا در اسلواکی کنونی شد، نام استرهازی را بر خود نهاد. خانواده از طریق پسران او به سه شاخۀ فراکنو، چِسنِک و زُلیُم تقسیم شد. شاخۀ فراکنو نقش مهم‌تری در تاریخ مجارستان و امپراتوری هابسبورگ داشت. 

میکلُش (1582- 1645م/ 990- 1055ق)

بنیادگذار شاخۀ فراکنو بود. او برای امپراتوران کاتولیک هابسبورگ، با پیشگامان جنبش پرُتستان مجارستان به نبرد برخاست و عقیده داشت که باید از راه اتحاد با خاندان هابسبورگ، مجارستان را از سلطۀ ترکان عثمانی رهانید. فردیناند دوم، امپراتور هابسبورگ و فرمانروای مجارستان، در 1625م او را به مقام پالاتینِ مجارستان (فرماندار برگزیدۀ امپراتور) گمارد. 
سومین پسر میکلُش، به نام پال (1635-1713م/ 1045-1125ق)، شاخۀ شهریارانِ (پرنسهایِ) خاندان فراکنو را بنیاد گذارد. او با دلیری نشان دادن در جنگ با ترکان، به فرماندهی رسید و در 1681م مقام پالاتین مجارستان به او داده شد. او در 1683م در شکست محاصرۀ وین از سوی ترکان عثمانی شرکت جست و به‌پاس وفاداری‌اش به هابسبورگها، در 1687م عنوان شهریار (پرنس) امپراتوری مقدس روم به وی اعطا شد. این عنوان در 1712م در این خاندان، موروثی شد. پال دوستدار هنر و دانش بود و چندین اثر دینی نوشت. 

 پرنس پال آنتال (1711-1762م/ 1123-1176ق)، نوۀ پرنس یکم (پال) بود و به مقام ارتشبدی رسید. او یوزف هایدن، آهنگ‌ساز نامدار اتریشی، را به اقامتگاه خود در آیزِنشتات (در اتریش کنونی) آورد. پرنس میکلُش یوژِف (1714-1790م)، برادر پال آنتال، سربازی برجسته و از حامیان هنر بود. او کاخ استرهازا (فِرتود امروزی در مجارستان، مقر حکومت این خاندان) را چنان باشکوه، به سبک عصر نوزایی (رنسانس) بازسازی کرد که به «وِرسای مجارستان» معروف شد. یوزف هایدن به مدت 30 سال رهبر ارکستر او بود و بیشتر آثارش را برای او ساخت. 

 پرنس میکلُش (1765-1833م/ 1179-1249ق)، نوۀ میکلش یوژِف، به مناسبت مجموعۀ بزرگ آثار نقاشی و کنده‌کاری‌اش در وین، و به‌سبب عملیاتش بر ضد فرانسه در جریان جنگهای ناپلئون درخور ذکر است. او با هزینۀ خود، هنگی برای جنگ با فرانسویان در اتریش تشکیل داد و به‌رغم پیشنهاد پادشاهی مجارستان از سوی ناپلئون به او (1809م)، این پیشنهاد را نپذیرفت و به دفاع از منافع هابسبورگها ادامه داد. پسرش، پرنس پال آنتال (1786-1866م/ 1200-1283ق)، در مقام دیپلمات، برای امپراتوری هابسبورگ اتریش در لندن و پاریس خدمت کرد. او در نخستین دولت خودگردان مجارستان در 1848م، وزیر خارجه شد و پس از آنکه راه رضایت‌بخشی برای آشتی دادن مردم مجارستان و دربار هابسبورگ نیافت، استعفا داد و سالهای آخر عمر را در گمنامی زیست. 

فِرِنتس استرهازی (1641-1683م)

برادر کوچک‌تر پال، پرنس استرهازی یکم، سردودمان شاخۀ کنتهای فراکنو استرهازی بود. 
خاندان استرهازی هم مجارهایی بسیار ملی‌گرا بودند، هم وفادار سرسخت به امپراتوری هابسبورگ، و مقامهای دولتی، نظامی، دیپلماتیک و دینی بسیاری را در این امپراتوری به دست آوردند. آنان بزرگ‌ترین زمین‌داران مجارستان به‌شمار می‌رفتند و املاک خصوصی‌شان در این کشور، از امپراتوران هابسبورگ هم گسترده‌تر بود. این خاندان همچنین از پشتیبانان گشاده‌دست علم و هنر بودند. 

مآخذ

CE, 6th edition; EA, 2006; EB, 2008 (under «Esterházy Family»); GLE ; ME, 2008.
بخش تاریخ