استاتین

اَستاتین \ astātin\ (At)، عنصری شیمیـایـی و پـرتـوزا (رادیواکتیو) که سنگین‌ترین عنصر از عناصر هالوژِن یا گروه VIIa جدول تناوبی است. نام استاتین برگرفته از واژۀ یونانی آستاتوس، به معنی «ناپایدار» است. استاتین را که ایزوتوپ پایداری ندارد، نخستین‌بار در دانشگاه کالیفرنیا، دِیل کُرسِن، کِنِت مِکِنـزی و اِمیلیـو سِگْـره، از راه سنتـز ــ بـه روش بمباران بیسموت با ذرات شتاب‌دار آلفا (هستۀ هِلیُم) ــ به دست آوردند (1940م). این واکنش هسته‌ای به صورت زیر است:

2 نوترون + → 211At 4He + 209Bi

ایزوتوپهای طبیعـی استاتین بعداً به مقـادیر بسیار اندک، در 3 سری واپاشی طبیعی عناصر پرتوزا و در گروههای فرعی (استاتین 218 در سری اورانیم، استاتین 216 در سری توریم، و استاتین 215 و استاتین 219 در سری آکتینیم) کشف شدند. تاکنون حدود 20 ایزوتوپ استاتین شناخته شده است که در میان آنها استاتین 210، با نیمه‌عمر 3/ 8 ساعت، دارای طولانی‌ترین عمر است. استاتین 211 با (نیمه‌عمر 21/ 7 ساعت) گاهی به‌عنوان ردیاب پرتوزا به کار می‌رود.

کوتاهی نیمه‌عمر ایزوتوپهای استاتین مطالعۀ آنها را دشوار کرده است. برخی از خواص شیمیایی این عنصر با بهره‌گیری از ایزوتوپهای استاتین 210 و استاتین 211 و روشهای ردیابی پرتوشیمیایی، شناخته شده‌اند. استاتین به‌طورکلی شبیه یُد است، از این‌رو، مانند ید در غدۀ تیروئید جانوران عالی انباشته می‌شود. این عنصر تا اندازه‌ای در آب، و بسیار بیشتر در بنزن و کربن تتراکلرید حل می‌شود. استاتین را می‌توان به یون استاتید (At-) کاهش داد و نیز به حالتهای اکسایش مثبتِ 1+ (AtO-) و 5+ (AtO3-) درآورد.
عدد اتمی: 85
پایدارترین ایزوتوپ: 210
حالتهای اکسایش: (?)7+،5+،(?)3+،1+،1-
آرایش الکترونی: 7- 18-32- 18- 8-2 یا 4f145d106s26p5 (Xe)

مآخذ

CE, 6th edition; EA, 2006; EB, 2008; ME, 2008.
بخش علوم پایه و مهندسی