اسپری

اِسپِری \ [e]speri\ ، اِلمِـر اَمبـروز (1860 - 1930م/ 1239- 1309ش)، مخترع و صنعتگر آمریکایی. ‌او بیشتر به‌سبب ابداع قطب‌نماها و پایدارسازهای ژیروسکوپی‌اش شناخته می‌شود. اسپری در کورتلند در ایالت نیویورک زاده شد و در دانشگاه کُرنِل تحصیل کرد. در 19سالگی، کارخانه‌ای را در کورتلند ترغیب کرد که به او برای بهسازی دینام و لامپ قوسی کمک مالی دهد. سال بعد (1880م) به شیکاگو رفت و کارخانۀ شرکت الکتریکی اسپری را برای ساخت دینام و لامپ‌ قوسی گشود. 
اسپری دو سال بعد، توجهش را به حمل‌ونقل معطوف، و لکوموتیو برقی و ماشین‌آلات مربوط به انتقال قدرت موتور تراموای شهری را طراحی کرد و شرکت راه‌آهن‌ برقی اسپری را (که بعدها به جنرال الکتریک فروخته شد)، در کلیولند تأسیس کرد. او از 1894م خودروهایی برقی می‌ساخت که با باتری اختراع خودش حرکت می‌کردند. اسپری همچنین در ساخت ماشین‌آلات‌ برقیِ استخراج معدن و کشاورزی، و موتورهای الکتریکی پیشگام بود. او همچنین لامپی قوسی برای کاربرد در نورافکن ساخت که شدت نور آن 6 برابر بیش از لامپهای ساخته‌شده تا آن زمان بود.
بزرگ‌ترین اختراع اسپری، که تا چند دهه پس از او نیز حکم اسباب‌بازی داشت، ژیروسکوپ است. این ابزار اگر درست به کار رود، می‌تواند همیشه شمال واقعی را نشان دهد. ژیروسکوپ اسپری برای نخستین ‌بار در 1911م روی کشتی جنگی دِلاوِر نصب شد. او شرکت ژیروسکوپ اسپری را در 1910م در بروکلین تأسیس کرد. اسپری ژیروپایلوت را برای هدایت کشتی، و ژیروپایلوت خودکار را برای پایدارسازی حرکت هواپیما ساخت. او همچنین یک ژیروسکوپ معلق الکتریکی ساخت که در جنگ جهانی اول، برای کنترل زیردریاییها و اژدرها از آن استفاده شد. او پایه‌گذار بنیاد مهندسان برق آمریکا و انجمن الکتروشیمی آمریکا بود و در طول زندگی‌اش، 8 شرکت تولیدی بنیاد نهاد و بیش از 400 اختراع به ثبت رساند.

مآخذ

CE, 6th edition; EA, 2006; EB, 2008; ME, 2005.
بخش علوم پایه و مهندسی