اسپارترو

اِسْپارْتِرو [espārtero]، بالذُمِرو (1793- 1879م/ 1207-1296ق)، شاهزادۀ وِرگارا، همچنین دوکِ ویکتوریا (1839-1875م) و کُنتِ لوچانا (1837-1839م)، ملقب به «صلح‌آورِ اسپانیا»، ژنرال اسپانیایی که در نخستین جنگِ کارلوسیان (طرفداران دُن کارلوس) بر آنها پیروز شد و بعدها، نایب‌السلطنۀ اسپانیا گردید. 

اسپارترو در خانواده‌ای از طبقۀ کارگر به دنیا آمد. در پانزده‌سالگی وارد ارتش شد و همراه با نیروهای اسپانیایی در جنگهای ناپلئونی و شورشهای آمریکای جنوبی جنگید. پس از مرگ شاه فردیناند هفتم، خود را حامی نیرومند ملکه ماریا کریستینا، مادر و نایب‌السلطنۀ ایزابِل (ایسابِل) دوم نشان داد و مشتاقانه به نیروهایی پیوست که به مخالفت با دن‌کارلوس برخاسته بودند. او سپس به فرماندهی کل نیروهای دولتی منصوب شد و به سبب پیروزی در نبرد لوچانا (1836م) کنتِ لوچانا لقب گرفت. پس از آن، باب گفت‌‌‌و‌گوهایی را گشود که به عهدنامۀ ورگارا (1839م) انجامید و به جنگ داخلی پایان داد. این کامیابی سبب شد که به او لقب مردمی «صلح‌آور اسپانیا» و عنوان دوکِ ویکتوریا داده شود. او در 1836م مشق سیاست را آغاز کرد و در بازگشت به مادرید (1840م) رئیس دولت شد و کابینه‌ای برگزید که اعضایش با افکار مترقی او همسو بودند. ماریاکریستینا ترجیح داد از نیابت سلطنت استعفا دهد (1840م)، ولی برنامۀ اصلاحات او را نپذیرد. آن‌گاه اسپارترو خود از سوی مجلس به نیابت سلطنت منصوب شد (1841م).
نیابت‌سلطنتِ اسپارترو درک ناقص او را از امور سیاسی نشان داد. حزب ترقی‌خواه یکپارچه نبود و هنگامی که آگوستین آرگوئلیِس از سوی مجلس به عنوان مربی ایزابل دوم برگزیده شد، اعتراض ماریا کریستینا از پاریس، پشتیبانی میانه‌روها را جلب کرد. ژنرال کُنچا و ژنرال دیِگو دِ لِئُن در سپتامبر 1841 کوشیدند ایزابل را بازداشت کنند و خشونتی که اسپارترو در سرکوبی شورش آنها به کار برد، عدم محبوبیت دولت او را در پی داشت. شورش جمهوری‌خواهان در 1842م نیز با همان شدت سرکوب شد. در 1843م ژنرال رامُن نارْوائث و ژنرال فرانسیسکو سِرّانو برضد اسپارترو قیام کردند و او را واداشتند به انگلستان بگریزد. او تا 1849م در آنجا ماند. سپس به اسپانیا بازگشت و در لُگْرُنیو عزلت گزید.
اسپارترو در 1845م با تشکیل دولتی همراه ژنرال لِئوپُلْدو اُªذُنِل (ه‍ م) که به ‌دورۀ «دو سالِ ترقی» معروف است، دوباره به کار سیاست بازگشت، ولی سرانجام در 1856م کناره گرفت و حتى هنگامی هم که ایزابل مخلوع گردید (1868م)، مداخله‌ای نکرد. بعدها در (1875م) لقب شاهزادۀ ورگارا همراه با عنوان والاحضرت از سوی شاه آمادِئوس به او اعطا شد.     (100)