آزادی بردگان، اعلامیه

آزادیِ بَرْدِگان، اِعْلامیّه [ e’lāmiyye(a)-ye āzādī-ye barde(a)gān]، منشوری که از سوی آبراهام لینکلن، رئیس جمهوری ایالات متحده، در اول ژانویۀ 1863 صادر شد و به موجب آن همۀ بردگان ایالات مؤتلفه (ایالتهای شورشی جنوب) آزاد شدند.
پیش از آغاز جنگ داخلی آمریکا، بسیاری از مردم و رهبران ایالت شمالی در درجۀ نخست بر آن بودند تا از گسترش برده‌داری در سرزمینهای غربی ــ که سرانجام، در دولت فدرال بـه ایالت تبدیل مـی‌شدند ــ جلوگیری کنند؛ ولی با انفصال ایالات جنوبی و به دنبال آن، شروع جنگ داخلی مدارا با برده‌داری در جنوب دیگر هدف سیاسی مؤثری را تأمین نمی‌ساخت. بدین‌ترتیب، آزادی بردگان به سرعت از احتمالی بعید به واقعیتی عاجل و دست‌یافتنی تبدیل گردید. لینکلن اعلام کرده بود که هدفش حفظ اتحادیه به بهترین روش ممکن است، چه با نگه داشتن بردگی، یا از میان بردن آن، یا حفظ بخشی از آن و نابود کردن بخشی دیگر. وی پس از نبرد اَنتیتِم (17 سپتامبر 1862) بلافاصله اعلامیه‌ای صادر کرد و از ایالات شورشی خواست تا پیش از شروع سال بعد به اتحادیه بازگردند، وگرنه آزادی بردگان آن ایالات را اعلام خواهد کرد. ایالات جنوبی به این اعلامیه وقعی ننهادند و لینکلن اعلامیه را در اول ژانویۀ 1863 صادر کرد.
لینکلن در مقام ریاست جمهور حق صادر کردن چنین اعلامیه‌ای را نداشت؛ در مقام فرمانده کل قوای ایالات متحده نیز حق داشت تا فقط دربارۀ سرزمینی دستور عمل صادر کند که در محدودۀ اختیارات او قرار داشت؛ اما، اعلامیۀ آزادی بردگان سرزمینهایی را شامل می‌شد که خارج از این محدوده واقع بود. از این‌رو، وجاهت قانونی اعلامیه بحث‌انگیز بوده است.
اهمیت بین‌المللی این اعلامیه به‌مراتب بیشتر بود. انسداد منبع پنبۀ جهان بلیه‌ای عمومی به شمار می‌آمد و دولت و مردم ایالات مؤتلفه پیوسته در انتظار مداخلۀ دولتهای انگلیس و فرانسه در جنگ بودند. تبدیل شدن منازعه به جهاد برضد برده‌داری چنین مداخله‌ای را غیرممکن کرد.
اعلامیۀ آزادی بردگان از برکشیدن جنگ به سطح مبارزه‌ای در راه آزادی انسانی فراتر رفت و نتایج عمده‌ای به بار آورد، زیرا اقدام به سربازگیری از میان سیاهان را عملی ساخت. شمار بسیاری از سیاهان دعوت پیوستن به ارتش را اجابت، و نزدیک به 180 هزار نفر از آنان در جریان بقیۀ مدت جنگ، لباس نظامی آبی رنگ ارتش اتحادیه (شمال) را به تن کردند. لینکلن در نامۀ مورخ 26 اوت 1863 به جیمز کانْکلینگ نوشت: «سیاست آزادی بردگان و استفاده از سربازان سیاه‌پوست کاری‌ترین ضربه‌ای است که تاکنون به شورشیان وارد آمده است».
لینکلن در فوریۀ 1865، دو ماه قبل از پایان جنگ به فرنسیس کارپِنتِر نقاش گفت: «اعلامیۀ آزادی بردگان مهم‌ترین اقدام دوران ریاست جمهوری من، و بزرگ‌ترین رویداد سدۀ 19م بوده است». از نظر لینکلن و هم‌وطنان او مسلم بود که اعلامیه بر پیکر اسارت بشری ضربه‌ای کشنده وارد کرده، و تصویب سیزدهمین اصلاحیۀ قانون اساسی (دسامبر 1865) بر این سرنوشت محتوم رسماً مهر تأیید گذاشته است. تأثیر اعلامیۀ آزادی بردگان از آن‌رو ماندگار بوده است که به مفاهیم آزادی و برابری ــ کـه کشور آمریکا بر بنیاد آنها استوار شد ــ حیات بخشید.    (101)