آزادی

آزادی [āzādī]، نام 4 نشریۀ فارسی: 
1. نشریه‌ای که در دورۀ استبداد صغیر، در تهران انتشار یافته، اما تاکنون نسخه‌ای از آن به دست نیامده است و بریده‌ای از مطالب آن نیز در دسترس نیست. 
2. نشریۀ دیگری که در همان ایام، در استانبول منتشر می‌شد و از آن هم نسخه‌ای در دست نیست، اما اطلاعاتی دربارۀ آن موجود است. شماره نخست آن در 4 صفحۀ 3 ستونی، با چاپ حروفی (نه سنگی) به سردبیری حسن ناجی قاسم‌زاده، اهل خوی، انتشار یافت (8 محرم 1327). هدف از انتشار این روزنامه دفاع از مشروطه‌خواهی و حقوق و مصالح ایران و ترویج اندیشه‌های آزادی‌خواهان اعلام شد. قرار بود این نشریه به صورت دو هفته‌نامه منتشر شود، اما انتشار آن از همان نخستین شماره فراتر نرفت. 
3. هفته‌نامه‌ای سیاسی و طنزآمیز، با گرایش اصلاح‌طلبانه که در 1302ش، در تهران انتشار یافت. این نشریه که صاحب امتیاز و سردبیر آن محمود آزادی بود. پس از 7 شماره توقیف شد. آزادی در 4 صفحۀ 4 ستونی، به قیمت 4شاهی منتشر می‌شد و نسخه‌هایی از آن در چند کتابخانه در ایران نگاهداری می‌شود. 
4. نشریه‌ای خبری ـ اجتماعی که در 1304ش در مشهد، و سپس، از 1313 تا 1314ش در تهران انتشار یافت. امتیاز آن به نام علی‌اکبر گلشن آزادی، شاعر، نویسنده و سردبیر سابق اخبار داخلی فکر آزاد بود و با اینکه او می‌خواست آن را به صورت روزنامه منتشر کند، در عمل، بیش از 4 شماره در هفته انتشار نیافت. انتشار آزادی پس از دورۀ طولانی ممنوعیت، در1344ش از سر گرفته شد و به صورت هفته‌نامه و به‌طور نامنظم تا 1352ش ادامه یافت. آزادی غالباً در 4 صفحۀ 6 ستونی منتشر می‌شد و تفسیرهای سیاسی آن کم و بیش موافق با سیاست دولت وقت بود.■     (154)