ارویتو

اُرْویِتو [orviyeto]، شهری در استـان تِرنی، واقع در منطقۀ اومْبْریا در مرکز ایتالیا. این شهر بر تپه‌ای سنگی در کرانۀ رود پالیا قرار دارد. ارویتو که در آغاز شهری اتروسکی و سپس شهری رومی بود، قبل از سدۀ 12م، مقر دوک‌نشینی لُمباردی و کنت توسکانی بود (در اواخر حکومت رومیان، این شهر اورْبْس وِتوس نامیده شد که نام ایتالیایی آن نیز مشتق از همین نام است). این شهر پس از کشمکشهای داخلی و درگیری با شهرهای مجاور سرانجام در 1448م به قلمرو پاپ منضم شد. 
کلیسای جامع ارویتو که از معروف‌ترین کلیساهای ایتالیا ست، در 1290م، به یادبود معجزۀ رخ داده در بُلسِنا، شهری در جنوب غربی آن بر پا شد (در 1263م در شهر بلسنا کشیشی هنگام تبرک نان مقدس عشاء ربانی شاهد ظهور قطره‌های خون بر روی آن بود). 
آثار مجسمه‌سازان و نقاشان قرون وسطایی، به ویژه دیوارنگاره‌های لوکا سینیورِلّی و فرا آنجِلیکو در نمازخانۀ آن، این کلیسا را زینت خاصی بخشیده است. از بناها و کاخهای زیبای باقی مانده از سدۀ 13 م در این شهر کاخ مقر اسقف، پالانْسو دِل پُپُلو و پالاتْسو دِیی پاپی است. موزۀ شهر شامل آثار فراوان هنری و مجموعه‌ای از عتیقه‌های به دست آمده از گورستان اتروسکها ست. 
ارویتو از مراکز کشاورزی، و محصول مهم آن انگور و شراب است. صنایع دستی این شهر شامل فرفورژه، سرامیک و توری بافی است. ارویتو با راه‌آهن و جاده (از طریق آرِتْسو) به روم و فلورانس متصل می‌شود. 
جمع‍ ‌(برآورد 2006م): 936‘20 تن.     (194)