آرمانیاک

آرْمانْیاک [ārmānyāk]، منطقه‌ای تاریخی درجنوب غربی فرانسه که در حال حاضر جزو استان ژِر است. آرمانیاک بخشی از دوک‌نشین گاسکُنْی در دورۀ مِرُوَنژیان و کارُلَنژیان بود و در دورۀ فروپاشی فئودالیسم در سدۀ 10م به صورت واحدی سیاسی درآمد؛ از سدۀ 12م به عنوان منطقۀ حائل بین سرزمینهای تحت تسلط شاهان فرانسه (تولوز) و سرزمینهای تحت تسلط شاهان انگلستان(گوییِن) اهمیت راهبردی کسب کرد. پیمان کاله(1360م) در دورۀ جنگ 100 ساله (1337-1453م) حاکمیت مطلق بر آرمانیاک را به انگلیسیها داد. فراخوان کُنت ژان اول برضد حکومت انگلستان (1368م) بهانه‌ای به دست شارل پنجم، پادشاه فرانسه داد تا جنگ را از سر گیرد.
با شروع سدۀ 15م املاک کنتهای آرمانیاک از گارُن تا پیرِنه گسترش یافت و قسمتهایی از ماسیف سانْتْرال را نیز در برگرفت.
موقعیت املاک کنت بِرنار هفتم و بهره‌گیری از خدمات سربازان مزدور گاسکُنیی موجب شد که کنت در اوایل سدۀ 15م در کشمکشهای داخلی فرانسه نقش مهمی داشته باشد. قتل لوئی، دوکِ اُرلئان (برادر شارل ششم) به دست ژان بی‌باک، دوک بورگونْی (1407م)، سبب شد حزب آرمانیاک در برابر بورگینیونها تشکیل شود. با ازدواج دختر برنار با پسر مقتول، برنار در رأس جریانی قرار گرفت که حزب ارلئانیست نامیده می‌شد.
از آنجا که بورگینیونها اغلب با انگلیسیها در یک صف قرار می‌گرفتند، آرمانیاکها جبهه‌ای ملی به نظر می‌رسیدند، اما در واقع گروهی قدرت‌طلب بودند. آنها شارل ششم را از 1413م تحت نفوذ خود درآوردند. آرمانیاکها رهبری مقاومت در برابر حملۀ پادشاه انگلستان هنری پنجم به فرانسه را به عهده داشتند، ولی در نبرد آژَنکور (1415م) شکست خوردند. بورگینیونها با بهره‌گیری از نارضایی حاصل از حکومت خشن آرمانیاکها، در تابستان 1418م به پاریس وارد شدند و برنار را به همراه بسیاری از پیروانش به قتل رساندند. آرمانیاکها پس از 1418م هنگام به تخت نشستن شارل هفتم قدرت خود را از دست دادند و مطیع شارل دلیر، دوک بورگونی شدند. در اواخر سدۀ 15م، لوئی یازدهم به املاک کنتهای آرمانیاک دست درازی کرد، پایتخت آنها را اشغال، و قلمرو آنها را مصادره نمود.
آرمانیاک در 1607م به هنگام سلطنت هانری چهارم، به فرانسه بازگردانده شد.    (193)