ارلی

اِرْلی [erlī]، جوبِل اَندرسِن (1816-1894م/ 1231-1311ق)، ژنرال ارتش ائتلافیه (جنوب) در جنگ داخلی آمریکا (1861- 1865م) که زمانی سپاهش شهر واشینگتن را تهدید کرد، ولی شکستهای پیاپی او در نبردهای درۀ شِنِنْدوا در اواخر سال 1864م و اوایل 1865م، به اضمحلال قطعی ارتش جنوب انجامید. ارلی فارغ‌التحصیل مدرسۀ نظامی وِست پویْنت بود و در جنگ دوم سِمینول در فلوریدا (1835-1842م) و جنگ مکزیک (1846- 1848م) شرکت جست. 

ارلی پیش از جنگ، با انفصال جنوب از شمال مخالفت می‌کرد، ولی در 1861م وقتی ایالت ویرجینیا تصمیم گرفت از اتحادیه (شمال) خارج شود، احساس کرد که باید از تصمیم این ایالت که زادگاه خودش بود، پشتیبانی کند.
 ارلی در سِمَت افسر ارتش ائتلافیه در ویرجینیای شمالی، در «نخستین نبرد بول ران» (1863م) خدمات شایانی کرد و در نبردهای ویرجینیا در سالهای 1862- 1863م و نیز نبرد گِتیزبرگ شرکت داشت. ژنرال رابرت لی او را به فرماندهی همۀ نیروهای جنوب مستقر در درۀ شنندوا گماشت.
وی نخست در چند نبرد موفقیتهایی داشت و به نزدیکی شهر واشینگتن رسید، اما پس از آن از ژنرال شِریدِن طی 3 نبرد شکست خورد و سرانجام در مارس 1645 در وِینْزبِره شکست نهایی را متحمل شد. با این شکست، مقاومت ائتلافیه در آن ناحیه پایان یافت و راه اتحادیه برای تصرف ریچمِند باز شد. پس از تسلیم شدن ائتلافیه، ارلی به مکزیک و سپس به کانادا رفت و در آنجا «خاطرات آخرین سالهای جنگ استقلال در ایالتهای مؤتلفۀ آمریکا» (1866م) را منتشر کرد. او در 1869م به ویرجینیا بازگشت و به کارهای حقوقی و نوشتن مقاله‌های تاریخی پرداخت     (100)