آرگایل

آرْگایْل [ārgāyl]، نام چند تن از اِرلها، مارکوئِسها و دوکهای اسکاتلندی:

آرْچیبالْد کَمْبِل، پنجمین ارل آرگایل (1530-1573م/ 936-981ق)، یکی از هواداران جان ناکْس که در جنگ اتحادیۀ لردها بر ضد نایب‌السلطنه ماری دو لورِن، مادر ماری استوارت به لرد جیمز استوارت کمک کرد. حمایت آرگایل از ماری استوارت پس از بازگشت او به اسکاتلند تدریجاً او را از جرگۀ هواداران جان ناکس جدا کرد. چند روز قبل از فرار ماری به انگلستان، آرگایل نیروهای نظامی او را فرماندهی کرد؛ سپس با جیمز استوارت از در سازش درآمد.

آرچیبالد کمبل، نخستین مارکوئس و هشتمین ارل آرگایل (1607-1661م/ 1016-1071ق)، رهبر حزب ضد سلطنت اسکاتلند در دوران جنگهای داخلی بین چارلز اول و پارلمان انگلستان. کمبل پس از آنکه به عنوان عضو شورای رایزنان سلطنتی انتخاب شد، به سبب امضای پیمانی برای مقابله با اقدامات چارلز اول در جهت تحمیل شیوه‌های عبادی کلیسای انگلستان، مورد بی‌مهری شاه قرار گرفت. پس از کسب قدرت سیاسی، جیمز گراهام، رهبر سلطنت‌طلبان اسکاتلندی با او دشمنی ورزید. جیمز طی جنگی در 1645م او را شکست داد، اما آرگایل در همان سال بر این ژنرال سلطنت‌طلب غالب آمد و حکومت جدیدی در ادنبورگ تأسیس کرد و با آلیور کرامول، فرمانده نیروهای هوادار پارلمان متحد شد، ولی اعدام چارلز اول توسط نیروهای کرامول این اتحاد را از هم پاشید.
در 1651م چارلز دوم با اهتمام آرگایل تاج پادشاهی اسکاتلند را بر سر نهاد، اما شکست این پادشاه باعث شد که آرگایل تسلیم کرامول شود.
هنگامی که سرانجام چارلز پس از مرگ کرامول، در انگلستان بر تخت نشست، ناگهان فرمان دستگیری آرگایل را به اتهام همدستی با حکومت مشترک‌المنافع صادر کرد و سال بعد به فرمان پادشاه او را در ادنبورگ گردن زدند.

آرچیبالدکمبل، نهمین‌ارل‌آرگایل (1629-1685م/ 1038-1096ق)، از رهبران‌پرتستان اسکاتلند که بعدازنبرد ووستِر به سلطنت‌طلبان پیوست، اما سرانجام هم سلطنت‌طلبان و هم مخالفانشان او را از خود راندند. او در دوران حکومت مشترک‌المنافع، به سبب انکار نکردن وفاداری به خانوادۀ استوارت زندانی شد و پس از آن نیز در پی انتقاد از حکومت چارلز دوم، به زندان افتاد. او در 1663م آزاد شد. هواداری‌اش از آیین پرتستان و نفوذش در اسکاتلند او را در نظر جیمز، دوک یورک (بعدها جیمز دوم) مظنون ساخت. وی در 1681م، به اتهام خیانت به شاه محکوم به مرگ شد، ولی به هلندگریخت و در آنجا دست به توطئه زد؛ در 1685م هجوم ناموفقی را به خاک اسکاتلند رهبری کرد، اما در ژوئن همان سال دستگیر، و در ادنبورگ گردن زده شد.
آرچیبالد کمبل، دهمین ارل و نخستین دوک آرگایل (1651؟-1703م/ 1061-1115ق)، یکی از رهبران اسکاتلندی انقلاب 1688م. او سعی کرد با جلب محبت جیمز دوم، حقوق سلب شدۀ پدرش را بازیابد، اما پس‌از ناکامی در این خواسته به لاهه رفت تا به عنوان یکی از هواداران انقلاب 1688م، به ویلیامِ آرِنج (بعداً ویلیام سوم) بپیوندد. او همراه سِر جیمز مانْتگامِری و سِر جان دَلْریمپِل مأموریت یافت که تاج سلطنت را برای ویلیام سوم ببرد و متن سوگند تاج‌گذاری را به او تقدیم دارد.
جان کمبل، دومین دوک آرگایل (1678-1743م/ 1089-1156ق)، از طرفداران اتحاد با انگلستان و فرمانده نیروهای بریتانیا در زمان شورش طرفداران جیمز دوم در 1715م. آرگایل در جنگ جانشینی اسپانیا شرکت کرد و میانجیگری او در آخرین جلسۀ مشاوران «ملکه آن» (1714م)، به تثبیت سلطنت خاندان هانووِر کمک کرد. او در نخستین سالهای حکومت جرج اول مورد لطف دربار بود؛ در دوران شورش طرفداران جیمز دوم، در مقام فرمانده کل نیروهای شمال بریتانیا توانست قیام اسکاتلند را سرکوب کند؛ در 1737م با لایحۀ مجازات شهر ادنبورگ به شدت مخالفت ورزید و نطق تند او بر ضد حکومت منجر به برکناری او از مشاغل دولتی شد.
آرچیبالد کمبل، سومین دوک آرگایل، نیز معروف به ارلِ آیْلِی (1682-1761م/ 1093-1174ق)، سیاستمداری برجسته در اوایل حکومت خاندان هانوور در بریتانیا که در1706م به عنوان یکی از اعضای کمیسیون مذاکره برای اتحاد دو پادشاهی ایرلند و اسکاتلند انتخاب گردید. در 1721م مهردار مخصوص (وزیر تشریفاتی)، و در 1733م مهردار سلطنت اسکاتلند (رئیس مجلس اعیان) شد. او در 1743م به عنوان دوک، جانشین برادرش، دومین دوک آرگایل شد و یکی از ارزنده‌ترین کتابخانه‌های خصوصی بریتانیا را به وجود آورد.    (193)