ارکیت

اُرْکیت [orkīt]، التهاب و تورّم بیضه‌ها که ناشی از عفونت یا آسیب فیزیکی باشد. بیضه‌ها یک جفت اندام‌اند که در جنس نر داخل کیسۀ بیضه واقع‌اند و سلولهای اسپرم را برای تولیدمثل پدید می‌آورند. به پشت هریک از بیضه‌ها، اِپیدیدیم متصل است که نقش مجرای ذخیره‌کننده برای اسپرمهای آمادۀ خروج را دارد. مجرایی که اسپرم را از بیضه‌ها و اپیدیدیم به بیرون هدایت می‌کند، طناب اسپرمی نام دارد. ذخیرۀ غنی خون و لنف در بیضه‌ها مانع از شکل گرفتن بسیاری از عفونتها در این اندام می‌گردد. عفونتها می‌تواند از هر جای بدن به وسیلۀ جریان خون، مجاری لنفی، یا طنابهای اسپرمی به اپیدیدیم و بیضه‌ها منتقل گردد. سازواره‌های مسبب التهاب می‌تواند از گروه باکتریها، ویروسها، قارچها یا انگلها، و التهاب ممکن است ناشی از آسیبهای شیمیایی یا فیزیکی باشد. علامتهای رایج ارکیت عبارت‌اند از تب شدید، درد ناگهانی بیضه، تهوع، استفراغ، و تورم، سفتی و دردناک بودن غده به هنگام تماس با چیزی. مایعی که اطراف بیضه جمع می‌شود، ممکن است حاوی چرک یا خون باشد. کیسۀ بیضه عموماً سرخ‌رنگ و ضخیم می‌شود.
ارکیت ممکن است ناشی از عفونتها و دیگر بیماریها در هر جایی از بدن باشد. اوریون (گوشک) بیماری منتشری است که احتمالاً بیش از بقیۀ بیماریها بیضه را مبتلا می‌سازد و عامل آن نوعی ویروس است. این نوع ارکیت معمولاً ظرف 10 روز یا کمتر خودبه‌خود فرو می‌نشیند و به ندرت موجب آسیب دائمی می‌شود. معمولاً فقط یکی از بیضه‌ها دچار التهاب می‌شود که گاه اپیدیدیم را نیز مبتلا می‌کند. در موارد نادر که هر دو بیضه گرفتار می‌شوند، ممکن است ناتوانی جنسی و سترونی (عقیمی) بروز کند.
آسیبهای فیزیکی، مانند آنچه بر اثر ضربات پدید می‌آید، معمولاً اگر شدید باشند،عفونت درپی دارند. این‌جراحات مقاومت را در برابر باکتریها کم می‌کند. مواد شیمیایی مانند یُد، سرب و الکل گاه باعث آسیب بیضه‌ها شده‌اند. درمان اغلب ارکیتها استفاده از آنتی‌بیوتیک، استراحت، محافظت از بیضه‌ها، کمپرس، و در صورت لزوم، جراحی یا تخلیۀ چرک است.     (104)