ارغنی

اَرْغَنی [arqanī]، مرکز شهرستانی از توابع استان دیاربکر در جنوب شرقی ترکیه که در °38 و ´20 عرض شمالی و °40 طول شرقی قرار دارد. ارغنی از شمال به اَلازیق، از شرق به دیاربکر، از جنوب به اورفا و از مغرب به چِرمیک محدود است. مساحت آن 489،1 کمـ 2 و فاصله‌اش تا دیاربکر، مرکز استان 58 کمـ است. تا اواخر سدۀ 19م، قصبۀ ارغنی بر فراز تپه‌ای به ارتفاع 515،1 متر در کنار بقایای قلعۀ کهن قرار داشت. با عبور جادۀ شوسۀ خرپوت از نزدیک کوه ذوالکفل، مردم ارغنی زیستگاه خود را ترک کرده، در فاصلۀ سالهای 1291-1332ق/ 1874-1914م به روستای باقور نقل مکان کردند و شهر کهن متروک ماند.
در ناحیۀ اکیل، از نواحی ارغنی معدن نقرۀ کوچکی وجود دارد، ولی اهمیت و شهرت آن به سبب داشتن ذخایر فراوان مس است که در 8 کیلومتری سمت راست دجله در دامنۀ کوه محراب، در منطقۀ الازیق، واقع شده است. 
جمع‍ ‌(برآورد 2006م): 744، 53 تن.* 

مآخذ

خانجی، محمدامین، منجم العمران، قاهره، 1325ق/ 1907م؛ رفعت‌افندی، احمد، لغات تاریخیه و جغرافیه، استانبول، 1299ق؛ سامی، شمس‌الدین، قاموس الاعلام، استانبول، 1306ق/ 1889م؛ یاقوت، بلدان؛ نیز:

Census of Population 1990, State Institute of Statistics, Ankara, 1991; EI2; Türk ansiklopedisi, Ankara, 1968; YA.
ابوالحسن دیانت