ارسلان ارغون

اَرْسَلانْ اَرْغون [arsalān arqūn] (مق‍ 490ق/ 1097م)، پسر سلطان الب‌ارسلان سلجوقی که پس از مرگ ملکشاه ادعای سلطنت کرد و مدتی بر خراسان به استقلال فرمان راند.
پس از مرگ ملکشاه (485ق/ 1092م)، ارسلان ارغون که به روزگار ملکشاه اقطاعاتی در حوالی همدان و اصفهان داشت، به تحریک اطرافیانش دعوی سلطنت کرد و پس از آنکه در همدان گروهی را نزد خود گرد آورد،آهنگ خراسان‌کرد و پس‌از تسخیر برخی‌از شهرهای خراسان، از برادرزاده‌اش، برکیارق که در عراق عجم به سلطنت نشسته بود، خواست تا حکومت وی را در سراسر خراسان به رسمیت شناسد و در برابر قول داد تا مالی مقرر برای او فرستد. برکیارق نخست خود را موافق نشان داد، ولی پس از آنکه در حدود سال 488ق بر بیشتر مخالفان خود چیرگی یافت، عمّ دیگر خود، بوری برس را به مقابله با ارسلان به خراسان گسیل داشت. بوری برس نخست ارسلان را شکست داد و او را به بلخ گریزاند؛ اما ارسلان با گروهی از ترکمنان پیرامون خود، دیوارهای دفاعی و دژهای مرو، سرخس، نیشابور و شهرهای دیگر خراسان را ویران کرد و به قتل و غارت پرداخت. آن‌گاه برخی از یاران بوری برس را تطمیع کرد و در اردوی او اختلاف افکند و سرانجام، سپاه بوری برس را در مرو بشکست و خود او را در ترمذ به بند افکند (488ق) و یک سال بعد، فرمان داد خفه‌اش کردند.
ارسلان ارغون پس از این پیروزی در شهرهای گوناگون خراسان همچنان به قتل و غارت پرداخت، اما دیری نپایید که به‌دست غلام خاص خودکه ازسخت‌گیریهای او به‌ستوه آمده بود، در مرو کشته شد.*

مآخذ

ابن اثیر، الکامل؛ امیر معزی، محمد، دیوان، به کوشش ناصر هیری، تهران، 1362ش؛ بنداری، فتح، تاریخ دولة آل سلجوق (زبدة النصرة)، بیروت، 1400ق/ 1980م؛ حسینی، علی، اخبارالدولة السلجوقیة، به کوشش محمد اقبال، لاهور، 1933م؛ راوندی، محمد، راحة الصدور، به کوشش محمد اقبال، تهران، 1333ش؛ ظهیرالدین نیشابوری، سلجوق‌نامه، تهران، 1332ش؛ مجمل التواریخ و القصص، به کوشش محمدتقی بهار، تهران، 1318ش؛ نیز:

Bosworth, C. E., «The Political and Dynastic History of The Iranian World», The Cambridge History of Iran, Cambridge, 1968, vol. V; EI2. 
ابوالفضل خطیبی