اردهناریشوره

اَرْدْهَناریشْوَره [ardhanārīšvara] (در سنسکریت: خدای نیمه مادینه)، شکل مرکب نرینه ـ مـادینـۀ شیـوه (شیـوا)، خدای هندو، و همسرش پارْوَتی. همان‌گونه که در بسیاری از تندیسهای زیبای هند و جنوب شرقی آسیا دیده می‌شود، نیمۀ راست (نرینۀ) تندیس با زیورهای سنتی شیوه آراسته شده است: نیمی از گیسوی او چون حلقه‌های بافته‌ای بالای سرجمع شده است، نیمی از چشم سوم بر پیشانی دیده می‌شود، پوست ببری کمرگاه را پوشانیده، و از مار به سان زیور استفاده شده است. در نیمۀ چپ (مادینۀ) تندیس، مویی که خوب شانه و بسته شده، نیمی از تیلَکه‌ای (خالی) بر پیشانی، چشمی سرمه کشیده، تن‌پوشی از پرند که بندهایی آن را به گرد کمر محکم می‌کند و خلخالی بر مچ پایی حنا بسته دیده می‌شود.
به گفتۀ بیشتر صاحب‌نظران، قصد نمادین این انگاره نشان دادن جدایی‌ناپذیری دو اصل نرینه و مادینه است؛ اما تبیین رایجی که در مجموعۀ افسانه‌های معروف‌به شیوه ـ پورانه آمده، آن است که برَهما موجودات نر را آفرید و به آنان تکلیف کرد که خود نیز موجوداتی دیگر بیافرینند، لیکن ایشان از عهدۀ این کار بر نیامدند و وقتی شیوه دو جنسی در برابر وی پدیدار شد، برهما به کاستی کار خود پی برد و مادینگان را آفرید.    (131)