اردل

اِرْدِل [erdel]، منطقه‌ای تاریخی در غرب رومانی که امروزه ترانسیلوانیا نامیده می‌شود.

اردل از شمال محدود است به دامنه‌های شرقی رشته‌کوههای کارپات و ایالت قدیمی مَرمَروش، از شرق به ایالت بُغدان (بوگدان) مولداوا (مولداوی) و دامنۀ رشته‌کوههای کارپات، از جنوب به والاشی (والاشیا = اِفلاق)، از غرب به مجارستان و از جنوب غربی به دمیرقاپی (دروازۀ آهنین). کوههای کارپات از 3 جهت منطقۀ اردل را دربر گرفته‌اند.

از نیمۀ دوم هزارۀنخست ق‌م تا عصر میلادی، تراکها و داکها در این منطقه سکنا داشتند. در دوره‌های بعدی اقوام دیگری به این منطقه وارد شدند.

در 638ق/ 1241م اردل دستخوش هجوم مغولان و تاتارها شد و در سده‌های 10 و 11ق/ 16 و 17م زیر نفوذ و سلطۀ دولت عثمانی بود.

اردل منطقۀ کشاورزی ـ صنعتی نسبتاً پیشرفته‌ای است و معادن وسیع زغال سنگ آن نیمی از نیاز کشور رومانی را تأمین می‌کند. 70٪ سنگ‌آهن رومانی از این منطقه است. استان ترانسیلوانیا دارای معادن فلزات رنگی، گاز طبیعی و سنگ نمک است. صنایع منطقه شامل فلزسازی، ماشین‌سازی، شیمیایی، صنایع چوب، بافندگی و جز آنهاست. در این استان همچنین نیروگاههای برق و کارخانه‌های صنایع سبک و مواد خوراکی وجود دارد. دامپروری این منطقه پیشرفته است.*

مآخذ

اولیا چلبی، محمد، سیاحت‌نامه، به کوشش احمد جودت، استانبول، 1314ق/ 1896م؛ محمد، بچوی، ابراهیم، تاریخ، استانبول، 1980م؛ دایرةالمعارف فارسی؛ سعدالدین، محمد، تاج‌التواریخ، استانبول، 1279ق؛ شاو، ا. ج. و ا. ک. شاو، تاریخ امپراتوری عثمانی و ترکیۀ جدید، مشهد، 1370ش؛ عاشق پاشازاده، درویش احمد، تاریخ، استانبول، 1332ق؛ نعیما، مصطفى، تاریخ، استانبول، 1281ق؛ نیز:

BSE2; BSE3; EI2; IA; Kós, K., Transylvania, Budapest, 1989; Mic dictionar enciclopedic, Bucharest, 1986; Nemeskürty, I., introd. Transylvania (vide: Kós); Nesrî, M., Kitâb-i Cihan-Nümâ, Ankara, 1987; Uzunçarsılı, İ. H., Osmanlı tarihi, Ankara, 1982-1983.

عنایت‌الله رضا