ارجانی

اَرَّجانی [arrajānī]، ابوبکر ناصح‌الدین احمد بن محمد بن حسین (460-544ق/ 1068- 1149م)، شاعر، فقیه و قاضی. وی در جوانی در مدرسۀ نظامیۀ اصفهان به فراگیری فقه شافعی پرداخت و در طلب حدیث به عراق و شام و مصر سفر کرد و پس از تکمیل تحصیلات خود مدتی طولانی به نیابت قضا در شهرهای خوزستان از جمله شوشتر و عسکر مکرم اشتغال داشت و سرانجام در شوشتر، یا به روایتی در عسکر مکرم وفات یافت.
تنها اثر برجای مانده از ارجانی دیوان شعر اوست که ظاهراً بخشی از سروده‌های او را در برمی‌گیرد. این دیوان در بیروت به چاپ رسیده است.
ارجانی شاعری پرگوی بود. شعر او را در مقام ارزیابی باید از نوع شعر علما دانست. با آنکه شاعر ادعاهای فراوانی در ارزشمندی شعر خویش دارد، بیشتر سروده‌هایش از هرگونه تازگی و نوآوری خالی است. غالب اشعار موجود وی را مدح و فخر تشکیل می‌دهد، اما سایر موضوعات شعری همچون: غزل، وصف، حکمت و عتاب نیز در سروده‌های وی به‌چشم می‌خورد.*

مآخذ

ابن جوزی، عبدالرحمان، المنتظم، حیدرآباد دکن، 1358ق/ 1939م؛ ابن خلکان، وفیات؛ ابن دمیاطی، احمد، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، به کوشش قیصر ابوفرح، بیروت،1399ق/ 1978م؛ ابن شاکر کتبی، محمد، عیون التواریخ، به کوشش فیصل سامر و عبدالمنعم داوود، بغداد، 1397ق/1977م؛ سمعانی، عبدالکریم، الانساب، به کوشش عبدالرحمان بن یحیى معلمی یمانی، حیدرآباد دکن، 1382ق/1962م؛ صفدی، خلیل، الوافی بالوفیات، به کوشش احسان عباس، بیروت، 1402ق/1982م؛ عمادالدین کاتب، محمد، خریدة القصر، قسم شعرای ایران، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز، قسم شعرای شام، به کوشش شکری فیصل، دمشق، 1375ق/1955م؛ قسم شعرای عراق، به کوشش محمد بهجت اثری و جمیل سعید، بغداد، 1375ق/1955م؛ یونینی، موسى، ذیل مرآة الزمان، حیدرآباد دکن، 1374ق/1954م.    

عزت ملاابراهیمی